เเจกความรู้เรื่องยาสมุนไพร ทุกขนานครับ

กระเเตไต่ไม้
ฮำฮอก (อุบลราชธานี); ใบหูช้าง สไบนาง (กาญจนบุรี); กูดขาฮอก กูดอ้อม กูดไม้ (เหนือ); กระปรอกว่าว (ประจวบคีรีขันธ์ ปราจีนบุรี),หัวว่าว (ประจวบคีรีขันธ์);หว่าว (ปน) สะโมง กาบหูช้าง หัวว่าว


สรรพคุณ
ใช้ รากและแก่น ต้มน้ำดื่ม และอาบ แก้ซาง เหง้า ต้มน้ำดื่ม แก้ประจำเดือนไหลไม่หยุด เหง้าฝนทา แก้งูสวัด เหง้าต้มน้ำดื่มหรือฝนกับน้ำดื่ม แก้ริดสีดวงจมูก แก้กระหายน้ำ เหง้านำมากินสด โดยใช้เนื้อสีขาว เอาขนออก ฝานตากแดด แล้วบด แก้ปวดประดงเลือด เหง้า ผสมกับสมุนไพรอื่น ต้มน้ำดื่มแก้ปวดเส้น เป็นยาห้ามเลือด
ยาพื้นบ้านอีสาน ใช้ เหง้า 3-4 เหง้า ผสมกับลำต้นเอื้องเงิน 1 ต้น ต้มน้ำดื่ม ครั้งละ 1 ถ้วยชา วันละ 2-3 ครั้ง บำรุงเลือด
หมอยาพื้นบ้านจังหวัดมุกดาหาร ใช้ เหง้า แก้แผลฝี หนอง
ตำรายาไทย ใช้ เหง้า รสจืดเบื่อ เป็นยาสมานคุมธาตุ ขับปัสสาวะ ขับพยาธิ แก้ปัสสาวะพิการ (อาการปัสสาวะปวด หรือกะปริบกะปรอยหรือขุ่นข้น สีเหลืองเข้ม หรือมีเลือด) ไตพิการ (โรคเกี่ยวกับทางเดินปัสสาวะ มีปัสสาวะขุ่นข้น เหลือง หรือแดง มักมีอาการแน่นท้อง กินอาหารไม่ได้) แก้นิ่ว แก้เบาหวาน แก้แผลพุพอง แผลเนื้อร้าย ขับระดูขาว หรือใช้เหง้าผสมกับลำต้นเอื้องเงิน 1 ต้น ต้มน้ำดื่มครั้งละ 1 ถ้วยชา วันละ 2-3 ครั้ง บำรุงเลือด
ยาพื้นบ้านล้านนา ใช้ เหง้า ต้มน้ำดื่ม รักษามะเร็งในปอด ปอดพิการ ผสมหัวยาข้าวเย็น ต้มน้ำดื่ม แก้หอบหืด ขนจากเหง้า บดให้ละเอียด สูบแก้หืด ใบ ผสมกับสมุนไพรอื่น ต้มน้ำอาบ แก้บวม แก้ไข้สูง
ชาวเขาเผ่าแม้ว ใช้ ใบ ต้มน้ำดื่ม รักษาอาการไม่สบายและอ่อนเพลียของสตรีขณะอยู่ไฟหลังคลอด
มาเลเซีย ใช้ เหง้านำมาพอกแก้ปวดบวม

 

กระโดน
กระโดนโคก กระโดนบก ปุย (ใต้ เหนือ) ปุยกระโดน (ใต้); ปุยขาว ผ้าฮาด (เหนือ); หูกวาง (จันทบุรี); ต้นจิก (ภาคกลาง) พุย (เชียงใหม่) ขุย กะนอน
สรรพคุณ
ยาพื้นบ้านอีสาน ใช้ เปลือกต้น แก้น้ำกัดเท้า แก้โรคกระเพาะอาหาร สมานแผลภายใน
ตำรายาไทย ใช้ เปลือกต้น รสฝาดเมา แช่น้ำดื่มแก้ปวดท้อง ท้องเสีย แก้พิษงู แก้อักเสบจากงูกัด ใช้เป็นยาสมาน ใช้สมานแผล แก้เคล็ดเมื่อย ใบ รสฝาด ใช้รักษาแผลสด โดยนึ่งให้สุกใช้ปิดแผล หรือปรุงเป็นน้ำมันสมานแผล ดอก รสสุขุมบำรุงร่างกายหลังคลอดบุตร แก้หวัด แก้ไอ ทำให้ชุ่มคอ ผล รสจืดเย็น ช่วยย่อยอาหาร บำรุงหลังคลอด ดอก และน้ำจากเปลือกสด ใช้ผสมกับน้ำผึ้ง กินเป็นยาแก้หวัด แก้ไอ ทำให้ชุ่มคอ และเป็นยาบำรุงสำหรับสตรีหลังคลอดบุตร ใบอ่อน และยอดอ่อน รับประทานสดเป็นผักจิ้ม มีรสฝาด ต้น ผสมกับเถายางน่อง และดินประสิว เคี่ยวให้งวด ตากแห้ง ใช้ปิดแผลมีพิษ ปิดหัวฝี เมล็ด รสฝาดเมา เป็นพิษ

ข้อควรระวัง
เมล็ดเป็นพิษ รากมีพิษ ใช้เบื่อปลา ส่วนใบและยอดอ่อนมีปริมาณกรดออกซาลิค (oxalic acid) ในปริมาณค่อนข้างสูงอาจเป็นสาเหตุเบื้องต้นของการเกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ

 

กระเเจะ
พญายา(กลาง ราชบุรี) ขะแจะ (เหนือ) ตุมตัง (ตะวันออกเฉียงเหนือ) ตะนาว (มอญ)พุดไทร ชะแจะ กระแจะจัน พินิยา ฮางแกง

สรรพคุณ
ตำรายาไทย ใช้ ใบ รสขมเฝื่อน ผสมกับสมุนไพรอื่น ต้มกิน แก้ลมบ้าหมู ราก รสขมเย็น แก้โรคลำไส้ แก้ปวดท้องบริเวณลำไส้ใหญ่ และบริเวณลิ้นปี่ ขับเหงื่อ ฝนกับน้ำสะอาดใช้ทาหน้าแทนแป้งทำให้ผิวสีเหลือง แก้สิวฝ้า เป็นยาถ่าย ผล มีรสขมเฝื่อน แก้พิษ แก้ไข้ แก้อาหารไม่ย่อย แก้ท้องอืดเฟ้อ เป็นยาบำรุงกำลัง ยาบำรุงร่างกาย ผลสุก แก้ไข้ เป็นยาสมานแผล ยาบำรุง ช่วยเจริญอาหาร แก่น รสจืด เย็น ดองเหล้ากินแก้กษัย (การป่วยที่เกิดจากหลายสาเหตุ ทำให้ร่างกายเสื่อมโทรม ซูบผอม โลหิตจาง) บำรุงเลือด แก้กระษัย แก้โลหิตพิการ ดับพิษร้อน แก้ไข้ แก้ผอมแห้ง เปลือกต้น มีรสขม ใช้แก้ไข้ ขับผายลม บำรุงดวงจิตให้แช่มชื่น
ยาพื้นบ้าน ใช้ ต้น ต้มน้ำดื่มครั้งละครึ่งแก้ว วันละ 3 ครั้ง เช้า กลางวัน เย็น แก้ปวดตามข้อ ปวดเมื่อย เส้นตึง แก้ร้อนใน แก้โรคประดง (อาการโรคผิวหนังมีผื่นคัน เป็นเม็ดขึ้นคล้ายผด คันมาก มักมีไข้ ร่วมด้วย)
ชาวพม่า ใช้ เนื้อไม้ นำมาบด ฝน หรือทำให้เป็นผงละเอียด จะมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ใช้ทาผิวหนัง ทำให้ผิวเนียนสวย เป็นส่วนผสมหลักในเครื่องประทินผิวแบบโบราณหลายชนิด ใช้ผสมในเครื่องหอม ที่เรียกว่า “กระแจะตะนาว” นิยมใช้กันมากในประเทศพม่า

 

กระเจียวเเดง
ดอกดิน กระเจียวโคก กระชายดง (เลย) อาวขาว (เชียงใหม่) ว่านมหาเมฆ


สรรพคุณ
หน่ออ่อน ช่วยสมานแผล ดอกอ่อน มีรสเผ็ดร้อน กลิ่นหอม ใช้ขับลม
เเนะนำครับผม กระเจียวเเดง มีหลายสายพันธ์ นะครับ ตัวยาใช้เหมือนกันครับ

 

กำแพงเจ็ดชั้น
ตะลุ่มนก (ราชบุรี) ตาไก้ (พิษณุโลก) น้ำนอง มะต่อมไก่ (เหนือ) หลุมนก (ใต้) ขอบกระด้ง พรองนก (อ่างทอง); ขาวไก่, เครือตากวาง, ตากวาง, ตาไก่ (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ); กระดุมนก (ประจวบคีรีขันธ์); กลุมนก


สรรพคุณ
ยาสมุนไพรพื้นบ้าน ใช้ เนื้อไม้ ต้มน้ำดื่ม แก้โรคไต แก้ท้องผูก ยาระบาย แก้ลมตีขึ้น ลำต้น แก้ปวดเมื่อย (เข้ายากับ ตาไก่ ตากวง อ้อยดำ ขมิ้นเกลือ ดูกหิน ตับเต่า ใช้ลำต้นของทุกต้นรวมกัน มาต้มน้ำดื่ม) ยาระบาย (เข้ายากับ ยาปะดง ตากวง ดูกไส คอแลน พาสาน) ขับปัสสาวะ (เข้ายากับ แก่นตาไก้ แก่นตากวง แก่นดูกไส แก่นตานกกด) แก้ริดสีดวงทวาร (เข้ายากับ ว่านงวงช้าง แก่นกระถิน ปูนขาว แล้วต้ม)
ยาสมุนไพรพื้นบ้านจังหวัดนครราชสีมา ใช้ ลำต้น บำรุงโลหิต โดยใช้ลำต้นต้มน้ำดื่มวันละ 1-2 ช้อนชา ก่อนอาหารเช้า-เย็น
ยาพื้นบ้าน ใช้ ต้น รสเมาเบื่อฝาดสุขุม ต้มน้ำดื่ม หรือดองสุรา แก้ปวดเมื่อย หรือเข้ายาระบาย (ผสมกับรากตูมกาขาว รากชะมวง และรากปอด่อน) บำรุงโลหิต ฟอกโลหิต แก้โลหิตเป็นพิษทำให้ร้อน บำรุงโลหิต แก้โลหิตจาง แก้ผอมแห้งแรงน้อย ขับระดูขาว แก้ปวดตามข้อ แก้ไขข้อพิการ เข้าข้อ แก้ประดง ขับผายลม ฟอกและขับโลหิตระดู รักษาโรคตับอักเสบ (ผสมกับเปลือกต้นมะดูก) แก้หืด (ผสมกับแก่นพลับพลา แก่นโมกหลวง ต้นสบู่ขาว ต้นพลองเหมือด แก่นจำปา และต้นคำรอก) แก้เบาหวาน (ผสมกับรากทองพันชั่ง หัวข้าวเย็นเหนือ หัวข้าวเย็นใต้ หัวร้อยรู แก่นสัก และหญ้าชันกาดทั้งต้น) ราก รสเมาเบื่อฝาด ต้มหรือดองสุราดื่ม ขับโลหิตระดู บำรุงโลหิต ดับพิษร้อนของโลหิต แก้ลมอัมพฤกษ์ รักษาโรคตา บำรุงน้ำเหลือง ใบ แก้มุตกิด ขับระดู ดอก แก้บิดมูกเลือด แก่นและราก ต้มน้ำดื่มเป็นยาระบายแก้เส้นเอ็นอักเสบ
กัมพูชา ใช้ เถาต้มน้ำดื่ม แก้โรคเบาหวาน

 

กาน้ำ
จานา (ขอนแก่น);ชุมเห็ดเล็ก (ชน); ตานา (นครราชสีมา);มะยมป่า (กาญจนบุรี)


สรรพคุณ
ใช้ เนื้อไม้ ต้มน้ำดื่ม แก้ปวดเมื่อย เปลือกต้น ทุบให้แหลกอม แก้ปากเปื่อย
ยาพื้นบ้านอีสาน ใช้ แก่น ต้มน้ำดื่ม ขับปัสสาวะ

 

กระทุ่ม
ตับเต่าต้น ตานควาย(อุบลราชธานี) กระทุ่มหูกวาง(ราชบุรี) หูกวาง(พิษณุโลก) ตุ้มหูกวาง ตุ้มปึง ตุ้มโป่ง ตับควาย จับล่อ(เหนือ) ละลาย(นครราชสีมา) หลุมปัง(สุราษฎร์ธานี) ตับเต่าน้อย เต้าแล้ง ตองแล้ง

สรรพคุณ
ตำรายาไทย ใช้ ใบและเปลือกต้น ลดความดันโลหิต ต้มน้ำกินแก้ไข้ แก้ปวดมดลูก แก้โรคลำไส้ และอมกลั้วคอแก้อาการอักเสบของเยื่อเมือกในปาก ราก ฝนหรือต้มรับประทานเป็นยาเย็นดับพิษไข้ทั้งปวง แก้ตัวร้อน ดับพิษตานซางของเด็ก ดับพิษวัณโรค ผล เป็นยาฝาดสมานแก้ท้องร่วง

 

กะตังใบ
ต้างไก่ (อุบลราชธานี) คะนางใบ(ตราด) ตองจ้วม ตองต้อม(เหนือ) บั่งบายต้น(ตรัง) ช้างเขิง ดังหวาย (นราธิวาส) เรือง


สรรพคุณ
ใช้ ราก ฝนกับเหล้าทา รักษาแผลไฟไม้ น้ำร้อนลวก
ตำรายาไทย ใช้ ราก รสเย็นเมาเบื่อ ต้มน้ำกินเป็นยาแก้ปวดท้อง ท้องเสีย แก้บิด ขับเหงื่อ และเป็นยาเย็น แก้อาการกระหายน้ำ แก้ไข้ แก้ไข้รากสาด แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย แก้ครั่นเนื้อครั่นตัว ดับร้อน นำรากผสมกับสมุนไพรอื่น ต้มน้ำดื่ม วันละ 3 ครั้ง จนยาหมดรสฝาด แก้ตกขาว มะเร็งลำไส้ มะเร็งมดลูก ใบ ย่างไฟให้เกรียม ใช้พอกศีรษะ แก้วิงเวียน มึนงง ตำเป็นยาพอกแก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ และแก้ผื่นคันตามผิวหนัง น้ำยาง จากใบอ่อนกินเป็นยาช่วยย่อย ทั้งต้น ผสมกับสมุนไพรอื่น ต้มน้ำดื่ม รักษามะเร็งเต้านม

 

กำจัด
ผักมาด (สกลนคร) หมากแคว่น (เหนือ) แคนโข่ง (กาฬสินธุ์) มะนาวป่า (สกลนคร) ละมาด พริกหอม พริกม้า (กลาง)


สรรพคุณ
ตำรายาไทย ใช้ ผลแก่ ทุบห่อผ้าประคบแผลพุพอง หรือตำชงน้ำร้อนดื่มแก้ท้องอืดเฟ้อ แก้น้ำกัดเท้า เมล็ด รสเผ็ดสุขุมหอม มีกลิ่นหอม แก้ลมวิงเวียน บำรุงโลหิต บำรุงหัวใจ ขับลมในลำไส้ ขับปัสสาวะ บำรุงธาตุ ถอนพิษฟกบวม แก้หนองใน ใบ รสเผ็ด แก้รำมะนาด แก้ปวดฟัน รากและเนื้อไม้ รสร้อนขื่น ขับลมในลำไส้ แก้ลมเบื้องบน หน้ามืด ตาลาย วิงเวียน ขับระดู

 

กันเกรา
มันปลา (ตะวันออกเฉียงเหนือ เหนือ); ตราเตรา (เขมร); ปันปลา (กบินทร์); ตำเสา ทำเสา (ใต้)

สรรพคุณ
ใบ แก้ไข้มาลาเรีย แก้หอบหืด บำรุงธาตุ และรักษาโรคผิวหนังพุพอง แก่น รสมันฝาดขม บำรุงร่างกาย บำรุงธาตุ บำรุงไขมัน เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ไข้จับสั่น หืด ไอ แก้ริดสีดวง แก้ท้องมาน แก้ท้องเดิน มูกเลือด แก้พิษฝีกาฬ แก้แน่นหน้าอก บำรุงม้าม บำรุงโลหิต ขับลม แก้โลหิตพิการ แก้ปวดแสบปวดร้อน ตามผิวหนังและร่างกาย เป็นยาอายุวัฒนะ

 

กกลังกา
กก ลังกา กกต้นกลม กกขนาก หญ้าสเล็บ หญ้าลังกา กกดอกแดง
สรรพคุณ

ต้น: รสจืดเย็น ต้มเอาน้ำดื่ม รักษาโรคท่อน้ำดีอักเสบ ขับน้ำดี

ใบ: รสเย็นเบื่อ ตำพอกฆ่าพยาธิบาดแผล ต้มเอาน้ำดื่ม ฆ่าพยาธิ ฆ่าเชื้อโรคภายใน

ดอก: รสฝาดเย็น ต้มเอาน้ำอม แก้แผลเปื่อยพุพองในปาก แก้โรคในปาก เช่น ปากเปื่อย หรือปากซีด

หัว: รสขม ต้มเอาน้ำดื่ม หรือบดเป็นผง ละลายน้ำร้อนดื่ม บำรุงธาตุ เจริญอาหาร แก้เสมหะเฟื่อง ขับน้ำลาย

ราก: รสขมเอียน ต้มเอาน้ำดื่ม หรือตำกับเหล้า คั้นเอาน้ำดื่ม แก้ช้ำใน ขับโลหิตเน่าเสีย แก้ตกเลือดจากอวัยวะภายใน

 

กฤษณา
ไม้หอม(จันทบุรี่) กายูกาฮู กายูการู (ปัตตานี ภาคใต้)
สมุนไพร
แก้อ่อนเพลีย บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ เนื้อไม้
- รสขม หอม เป็นยาบำรุงหัวใจ (คือมีอาการหน้าเขียวตาเขียว)
- ช่วยตับ ปอด ให้เป็นปกติ แพทย์ตามชนบทใช้ปรุงเป็นยาหอมแก้ลมหน้ามืดวิงเวียน ผสมเครื่องหอมทุกชนิด ใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องหอม เช่น ธูปหอม น้ำอบไทย
- สุมศีรษะ แก้ลมทรางสำหรับเด็ก รับประทานให้ชุ่มชื่นหัวใจ กฤษณาชนิด.. Aquilaria agallocha ใช้เนื้อไม้เป็นยารักษาโรคปวดข้อ
น้ำมันจากเมล็ด - รักษาโรคเรื้อน และโรคผิวหนังได้

วิธีใช้ :
เข้ายาหอมบำรุงหัวใจ รวมกับสมุนไพรอื่นๆ เช่น เกษรทั้ง 5 และอื่นๆสรรพคุณในตำรับแพทย์แผนไทยโบราณ
น้ำจากใบ ใช้เป็นยารักษาภูมิแพ้ และรักษาโรคเบาหวานได้
เนื้อไม้และชัน ใช้ปรุงเป็นยาหอม แก้ลมวิงเวียนบำรุงหัวใจ บำรุงธาตุ
บำรุงตับและปอดให้ปกติ แก้ลมแก้ลมซาง แก้ลมอ่อนเพลีย บำรุงกำลัง
แก้ไข บำรุงโลหิต รักษาโรคปวดข้อ
น้ำมันจากเมล็ด รักษาโรคเรื้อน และโรคผิวหนัง แก้มะเร็ง
น้ำมันกฤษณา แก้โรคท้องอืด ท้องเฟ้อ เป็นตัวยารักษาโรคมะเร็งในลำไส้และกระเพราะอาหาร รักษามะเร็งตับ
ส่วนอื่นๆ ใช้ บำรุงโลหิต แก้ตับปอดพิการ แก้ไขเพื่อเสมหะและลม บำรุงโลหิตในหัวใจ ทำตับ ปอดให้ปกติ คุมธาตุ แก้ปวด แก้อัมพาต รักษาโรคมาลาเรีย
ปัจจุบัน ใบของกฤษณา นำมาผลิตในรูปแบบของ "ชา" ชื่อ ชาหอมกฤษณา เป็น นวัตกรรมใหม่ล่าสุด ด้วยการนำ “ใบกฤษณา” ซึ่งมีสรรพคุณทางยาสมุนไพรตั้งแต่โบราณ มาทำเป็น “ชา” เพื่อดื่มแบบชาทั่วไป
คุณจะได้รสชาติของ ชาที่หอม ชื่นใจ ไม่ขม และยังได้คุณค่าจากของ สมุนไพรกฤษณา ในคราวเดียวกัน
สรรพคุณของชาหอมกฤษณา
-ปรับสมดุลภายในร่างกายให้ดีขึ้น
-บรรเทาอาการปวดเมื่อย
-ช่วยแก้ปัญหาโรคเก๊าท์อย่างได้ผล
-ช่วยแก้ปัญหาโรคเบาหวาน
-ช่วยแก้ปัญหาไขมันอุดตันในเส้นเลือด
-ช่วยล้างพิษและช่วยระบาย

 

กรดน้ำ
หนวดแมว ขัดมอนเล็ก(ภาคกลาง) , กัญชาป่า กระต่ายจามใหญ่ มะไฟเดือนห้า (กรุงเทพฯ),หญ้าหัวแมงฮุน หญ้าจาดตู้ด (ภาคเหนือ), ช้างไลดุ(กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน),หญ้าพ่ำสามวัน(ฉาน-แม่ฮ่องสอน), เทียนนา(จันทบุรี) ตานซาน(ปัตตานี),หูปลาช่อนตัวผู้(ตราด), ขัดมอนเทศ(ตรัง), แหย่กานฉ่าน(จีนกลาง),เอี่ยกำเช่า(แต้จิ๋ว)
สรรพคุณ
ต้น : สมุนไพรกรดน้ำเป็นพรรณไม้พุ่ม ลำต้นไร้ขน มีความสูงประมาณ 25-80 ซม.

ใบ: ใบกรดน้ำเป็นสีเขียวแก่ ใบเล็ก ขอบของใบจะหยักแบบฟันปลายาวประมาณ 1-2 นิ้วใบออกตรงข้ามกันเป็นเกลียวรอบกิ่ง

กิ่ง : กิ่งเล็กเรียว กิ่งแผ่สาขามาก

ดอก : ดอกกรดน้ำมีสีขาว เล็ก กลีบเลี้ยงมีจำนวน 4 กลีบ เกสรตัวเมียมี 1 อัน ต้นหนึ่งจะมีดอกมาก

ส่วนที่ใช้ : ใบ, ลำต้น, ราก

สรรพคุณของสมุนไพร

ใบ ใบสมุนไพรกรดน้ำใช้ขับระดูขาว แก้ไอ ลดไข้ บำรุงธาตุ แก้ปวดฟัน หลอดลมอักเสบ

ลำต้น ลำต้นกรดน้ำลดอาการเป็นหัด คอเจ็บ จุกเสียด อาเจียน แก้ไอ ลดไข้ ท้องเดิน ท้องเสียปวดท้อง ลำไส้อักเสบ แก้ผื่นคัน แก้ขัดเบา แก้ขาบวมจากการเป็นเหน็บชาลดอาการบวมน้ำจากปัสสาวะ

ราก รากกรดน้ำขับปัสสาวะ ลดไข้ แก้ปวดศีรษะ เป็นต้น
กรดน้ำ สมุนไพร ดอกสมุนไพรกรดน้ำมีสีขาว เล็ก กลีบเลี้ยงมีจำนวน 4 กลีบ เกสรตัวเมียมี 1 อัน ต้นหนึ่งจะมีดอกมาก

ตำรับยา :

1. เด็กที่เป็นไข้ให้ใช้ลำต้นที่สด ประมาณ 15 กรัม นำมาต้มใส่น้ำใส่น้ำตาลพอมีรสชาติ แล้วกรองเอาน้ำกิน

2. เป็นผื่นคัน ให้ใช้ลำต้นที่สดตำให้ละเอียด คั้นเอาน้ำมาทาที่เป็น

3. ขาบวมเนื่องจากเป็นโรคเหน็บชา ใช้ลำต้นที่สดขนาด 30 กรัม แล้วเอากินทุกเช้า-เย็นหลังอาหาร

4. เป็นหัด ให้ใช้ลำต้นที่สด ต้มแล้วกรองเอาน้ำกินติดต่อกัน 3 วัน

5. ลำไส้อักเสบ ปวดท้อง ปัสสาวะขัด ใช้ลำต้นขนาด 15-30 กรัม ต้มให้เดือดแล้วเอาน้ำกิน

6. มีอาการเจ็บคอ ใช้ลำต้นที่สด ประมาณ 120 กรัมตำให้ละเอียดแล้วคั้นเอาน้ำผสมกับน้ำผึ้ง รับประทาน

7. ไอ ใช้ลำต้นที่สด ประมาณ 30-60 กรัม ต้มให้เดือดแล้วเอาน้ำรับประทาน

ข้อมูลทางคลีนิค :

ให้คนป่วยที่เป็นโรคเบาหวานทานอะเมลลิน (amellin)(สารที่สกัดจากลำต้นกรดน้ำที่สดในขนาด 15-20 มิลลิเมตรต่อวัน) ในระยะเวลา 30 วันจะช่วยลดน้ำตาลในโลหิตและปัสสาวะปฏิกิริยาในการลดจะลดลงที่ละน้อยคุณภาพ ของยาห่างจาก อินซูลิน(insulin)ทั้งนี้เพราะยานี้ไม่ทำให้ปริมาณน้ำตาลในโลหิตลดต่ำกว่า เดิมอะเมลลินจะช่วยลดธาตุเหล็กในเซรุ่มช่วยเพิ่มสภาพด่างในร่างกายของคนไข้ ที่เป็นโรคเบาหวานเพิ่มระดับในเม็ดโลหิตแดง และอะซีโตนโตนบอดีส์(acetone bodies) ในโลหิตจึงช่วยรักษาคนที่เป็นโรคเบาหวานที่มีอัลบูมิน(albumin) คีโตน(ketone)ในปัสสาวะ และที่มีอาการโลหิตจาง จากนั้นยังช่วยลดไขมันในบาดแผลให้หายเร็ว

 

กรรณิกา
สรรพคุณ
เปลือก มีสารฝาดสมาน ใช้เปลือกชั้นในต้มน้ำดื่มเป็นยาแก้ปวดศีรษะ หรือนำไปผสมกับปูนขาวก็จะให้ปูนสีแดง

ต้น แก้ปวดศีรษะ แก้ไข้ แก้ไอสำหรับสตรีคลอดบุตรใหม่ๆ

ใบ ใช้เป็นยาแก้ไข้ บำรุงน้ำดี ใช้เป็นยาขมเจริญอาหาร ถ้ากินมากทำให้ระบาย โรคปวดตามข้อ ยาขับน้ำดี ยาขมเจริญอาหาร แก้ตานขโมย แก้ปวดท้อง แก้ไข้จับสั่นชนิดจับวันเว้นวัน โดยนำใบสดตำแล้วคั้นเอาแต่น้ำหรือผสมกับน้ำตาลดื่ม

ดอก แก้ไข้ ลมวิงเวียน บำรุงหัวใจ แก้พิษทั้งปวง แก้โลหิตตีขึ้น เป็นไข้บาดทะจิต แก้ไข้มีรู้สติสมปฤดี แก้ไข้ผอมเหลือง แก้ตาแดง นอกจากนี้สามารถนำดอกไปสกัดน้ำมันหอมระเหยโดยการกลั่นด้วยไอน้ำไปใช้ทำน้ำหอม ใช้เป็นสีทำขนมและสีย้อมผ้าได้

ราก เป็นยาบำรุงกำลัง แก้อุจจาระเป็นพรรดึก บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง แก้ผมหงอก บำรุงผิวหนังให้สดชื่น ใช้แก้ไอสำหรับสตรีคลอดบุตรใหม่ๆ และแก้อ่อนเพลีย

ต้นและราก นำมาต้มหรือนำมาฝนกับฝาละมีรับประทานแก้ไอ

ต้น ราก ใบและดอก ต้มรับประทานแก้ปวดศีรษะ

อินโดนีเซีย มาเลเซีย และอินเดียใช้ดอกเป็นยาขับประจำเดือน ในอินเดียใช้ใบซึ่งมีรสขมเป็นยาแก้ไข้ และใช้ขับพยาธิ

 

กระจับนก
มะดะ (เชียงราย) กระจับนก (เชียงใหม่)
สรรพคุณ : เปลือก นำเอามาดองหรือแช่ในสุรา ใช้ดื่มกินก่อนอาหารจะทำให้อยากอาหาร รับประทานอาหารได้มาก บำรุงกำลัง
จะมีสองชนิด ตามจะเรียกกัน

 

กระเจี๊ยบเเดง
กระเจี๊ยบ กระเจี๊ยบเปรี้ย ผักเก็งเค็ง ส้มเก็งเค็ง(ภาคเหนือ) ส้มตะเลงเครง(ตาก)
ผักเก็งเค็ง ส้มพอเหมาะ
สรรพคุณ


กลีบเลี้ยงของดอก หรือกลีบที่เหลืออยู่ที่ผล

เป็นยาลดไขมันในเส้นเลือด และช่วยลดน้ำหนักด้วย

ลดความดันโลหิตได้โดยไม่มีผลร้ายแต่อย่างใด

น้ำกระเจี๊ยบทำให้ความเหนียวข้นของเลือดลดลง

ช่วยรักษาโรคเส้นโลหิตแข็งเปราะได้ดี

น้ำกระเจี๊ยบยังมีฤทธิ์ขับปัสสาวะ เป็นการช่วยลดความดันอีกทางหนึ่ง

ช่วยย่อยอาหาร เพราะไม่เพิ่มการหลั่งของกรดในกระเพาะ

เพิ่มการหลั่งน้ำดีจากตับ

เป็นเครื่องดื่มที่ช่วยให้ร่างกายสดชื่น เพราะมีกรดซีตริคอยู่ด้วย

ใบ แก้โรคพยาธิตัวจี๊ด ยากัดเสมหะ แก้ไอ ขับเมือกมันในลำคอ ให้ลงสู่ทวารหนัก

ดอก แก้โรคนิ่วในไต แก้โรคนิ่วในกระเพราะปัสสาวะ ขัดเบา ละลายไขมันในเส้นเลือด กัดเสมหะ ขับเมือกในลำไส้ให้ลงสู่ทวารหนัก

ผล ลดไขมันในเส้นเลือด แก้กระหายน้ำ รักษาแผลในกระเพาะ

เมล็ด บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง แก้ดีพิการ ขับปัสสาวะ ลดไขมันในเส้นเลือด

นอกจากนี้ได้บ่งสรรพคุณโดยไม่ได้ระบุว่าใช้ส่วนใด ดังนี้คือ แก้อ่อนเพลีย บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ แก้ดีพิการ แก้ปัสสาวะพิการ แก้คอแห้งกระหายน้ำ แก้ความดันโลหิตสูง กัดเสมหะ แก้ไอ ขับเมือกมันในลำไส้ ลดไขมันในเลือด บำรุงโลหิต ลดอุณหภูมิในร่างกาย แก้โรคเบาหวาน แก้เส้นเลือดตีบตัน
นอกจากใช้เดี่ยวๆ แล้ว ยังใช้ผสมในตำรับยาร่วมกับสมุนไพรอื่น ใช้ถ่ายพยาธิตัวจี๊ด

วิธีและปริมาณที่ใช้ :
โดยนำเอากลีบเลี้ยง หรือกลีบรองดอกสีม่วงแดง ตากแห้งและบดเป็นผง ใช้ครั้งละ 1 ช้อนชา (หนัก 3 กรัม) ชงกับน้ำเดือด 1 ถ้วย (250 มิลลิลิตร) ดื่มเฉพาะน้ำสีแดงใส ดื่มวันละ 3 ครั้ง ติดต่อกันทุกวันจนกว่าอาการขัดเบาและอาการอื่นๆ จะหายไป
สารเคมี
ดอก พบ Protocatechuic acid, hibiscetin, hibicin, organic acid, malvin, gossypetin
คุณค่าด้านอาหาร
น้ำกระเจี๊ยบแดง มีรสเปรี้ยว นำมาต้มกับน้ำ เติมน้ำตาล ดื่มแก้ร้อนใน กระหายน้ำ และช่วยป้องกันการจับตัวของไขมันในเส้นเลือดได้ และยังนำมาทำขนมเยลลี่ แยม หรือใช้เป็นสารแต่งสี ใบอ่อนของกระเจี๊ยบเป็นผักได้ หรือใช้แกงส้ม รสเปรี้ยวกำลังดี กระเจี๊ยบเปรี้ยวมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า "ส้มพอเหมาะ" ในใบมี วิตามินเอ ช่วยบำรุงสายตา ส่วนกลีบเลี้ยงและกลีบดอก มีสารแคลเซียม ช่วยบำรุงกระดูกและฟันให้แข็งแรง

 

กระชับ
มะขะขัดน้ำ (ภาคเหนือ), หญ้าผมยุ่ง(เชียงใหม่) ขี้อัน,เกี๋ยงน้ำ(ภาคเหนือ-ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), ขี้อันน้ำ(นครพนม), ขี้อันดอน(ขอนแก่น,เลย) ขี้ครอก(ราชบุรี)
สรรพคุณ
ลำต้น เป็นยาแก้โรคมาลาเรีย ขับเหงื่อ ขับน้ำลาย ระงับประสาท แก้โรคไขข้ออักเสบ โรคเกี่ยวกับทางเดินปัสสาวะ แก้ปวดประจำเดือน มุตกิด โรคกระเพาะอักเสบ แก้ปวดกล้ามเนื้อเป็นต้น ใบ แก้โรคที่เกี่ยวกับต่อมน้ำเหลือง งูสวัด เริม ใบและลำต้น ตำให้ละเอียดพอกแผลบวมปวด แมลงกัดต่อย รักษาโรคหิด นำมาต้มเอาน้ำมาล้างแผล ปวดศีรษะ ปวดหู แก้หวัด ราก ยาแก้วัณโรคต่อมน้ำเหลือง มะเร็ง เป็นยาขมเจริญอาหาร รากและใบ เป็นยาสมานแผล ห้ามเลือด ผล เป็นยาแก้ไข้ทรพิษ ยาเย็น ยาบำรุง แก้ริดสีดวงจมูก ระงับการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อ อัมพาต ลมพิษ โรคท้องมาน เป็นต้น เมล็ดและใบ แก้โรคเรื้อน

 

กระชาย
หัวละแอน (เหนือ) , ขิงแดง, ขิงทราย(อีสาน)กระชาย(ภาคกลาง)
สรรพคุณ

เหง้า รสเผ็ดร้อนขม แก้โรคอันเกิดในปาก แก้มุตกิด แก้ลมบังเกิดแก่กองหทัยวาต แก้ปาก
เปื่อย ปากแตก เป็นแผล ขับระดูขาว แก้ใจสั่น แก้ปวดมวนในท้อง แก้บิดมูกเลือด
แก้ปวดเบ่ง รักษาลำไส้ใหญ่อักเสบ บำรุงกำลัง
ราก (นมกระชาย) รสเผ็ดร้อนขม แก้กามตายด้าน ทำให้กระชุ่มกระชวน บำรุงความกำหนัด
มีสรรพคุณคล้ายโสม

 

กระเช้ามดผี กระเช้ามด(ภาคกลาง)
สรรพคุณ :

ลำต้น นำมาต้มแล้วกิน เป็นยาทำให้ธาตุปกติ
ใบ นำมาเผาให้ร้อนแล้วเอามาวางนาบตามแขน หรือหน้าท้อง แก้อาการปวดบวมได้เทื่อนำมาตำให้ละเอียดนำไปพอกภายนอก แก้โรคผิวหนัง ลดไข้

 

กระดังไทย
กระดังงาไทย,กระดังงาใหญ,สะบันงา(เหนือ)กระดังงา(ภาคกลาง) กระดังงา กระดังงอ(ใต้)
สรรพคุณ
เปลือกต้น รสฝาดเฝื่อน ขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะพิการ แก้ท้องเสีย
เนื้อไม้ รสขมเฝื่อน ขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะพิการ
ดอก รสหอมสุขุม บำรุงโลหิต บำรุงธาตุ บำรุงหัวใจ
น้ำมันหอม ใช้ปรุงน้ำหอมชั้นสูงทีมีราคาแพง ใช้ปรุงขนมหรืออาหาร