พุทธศาสนสุภาษิต

<table width="85%"><tbody><tr valign="top"><td> เมื่อจิตเลื่อมใสแล้ว ทักษิณาทานชื่อว่าน้อยย่อมไม่มี </td> <td>
</td> <td>นตฺถิ จิตฺเต ปสนฺนมฺห อปฺปกา นาม ทกฺขิณา
ขุ.วิมาน. ๒๖/๘๒
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> การเลือกให้ อันพระสุคตทรงสรรเสริญ </td> <td>
</td> <td>วิเจยฺย ทานํ สุคตปฺปสตฺถํ
สํ.ส. ๑๕/๓๐
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> คนพาลเท่านั้น ย่อมไม่สรรเสริญทาน</td> <td>
</td> <td>พาลา หเว นปฺปสํสนฺติ ทานํ
ขุ.ธ. ๒๕/๓๘
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> ผู้ให้ ย่อมผูกไมตรีไว้ได้</td> <td>
</td> <td>ททํ มิตฺตานิ คนฺถติ
สํ.ส. ๑๕/๓๑๖
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> ผู้ให้ย่อมเป็นที่รัก </td> <td>
</td> <td>ททมาโน ปิโย โหติ
องฺ.ปญฺจก. ๒๒/๔๔
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> ปราชญ์ผู้ให้ความสุข ย่อมได้รับความสุข</td> <td>
</td> <td>สุขสฺส ทาตา เมธาวี สุขํ โส อธิคจฺฉติ
องฺ.ปญฺจก. ๒๒/๔๕
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ผู้ให้สิ่งประเสริฐ ย่อมถึงฐานะที่ประเสริฐ </td> <td>
</td> <td>เสฏฐนฺทโท เสฏฐมุเปติ ฐานํ
องฺ.ปญฺจก. ๒๒/๕๖
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> เมื่อให้ทานในวัตถุอันเลิศ บุญอันเลิศ อายุ
วรรณะ ยศ เกียรติ สุข และ กำลังอันเลิศ ก็เจริญ </td> <td>
</td> <td>อคฺคสฺมึ ทานํ ททตํ อคฺคํ ปุญฺญํ ปวทฺฒติ
อคฺคํ อายุ จ วณฺโณ จ ยโส กิตฺติ สุขํ พลํ
ขุ.อิติ. ๒๕/๒๙๙
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ผู้ให้สิ่งที่เลิศ ให้สิ่งที่ดี ให้สิ่งที่ประเสริฐ
ย่อมเป็นผู้มีอายุยืน มียศ ในภพที่ตนเกิด </td> <td>
</td> <td>อคฺคทายี วรทายี เสฏฺฐทายี จ โย นโร
ทีฆายุ ยสวา โหติ ยตฺถ ยตฺถูปปชฺชติ
องฺ.ปญฺจก. ๒๒/๕๖
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ให้ทานเป็นต้นก่อน จึงได้สุขบัดนี้
เหมือนรดน้ำที่โคนให้ผลที่ปลาย </td> <td>
</td> <td>ปุพฺเพ ทานาทิกํ ทตฺวา อิทานิ ลภตี สุขํ
มูเลว สิญฺจิตํ โหติ อคฺเค จ ผลทายกํ
สทฺทสารตฺถชาลินี
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ห้วงน้ำที่เต็ม ย่อมยังสาครให้เต็มได้ฉันใด
ทานที่ให้แต่โลกนี้ ย่อมสำเร็จแก่ผู้ละไปแล้วฉันนั้น </td> <td>
</td> <td>ยถา วาริวหา ปูรา ปริปูเรนฺติ สาคร
เอวเมว อิโต ทินฺนํ เปตานํ อุปกปฺปติ
ขุ.ขุ. ๒๕/๑๐
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ผู้ใดให้ที่พักอาศัย ผู้นั้นชื่อว่าให้สิ่งทั้งปวง
ผู้ใดสอนธรรม ผู้นั้นชื่อว่าให้อมตะ </td> <td>
</td> <td>โส จ สพฺพทโท โหติ โย ททาติ อุปสฺสยํ
อมตนฺทโท จ โส โหติ โย ธมฺมมนุสาสติ
สํ.ส. ๑๕/๔๔
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>ผู้ใดไม่ให้ทานในคนที่ไม่ควรให้ แต่ให้ทานในคนที่ควรให้
เมื่อประสบปัญหา ย่อมได้พบผู้ช่วยเหลือ </td> <td>
</td> <td>อเทยฺเยสุ อททํ ทานํ เทยฺเยสุ โย ปเวจฺฉติ
อาปาสุ พฺยสนํ ปตฺโต สหายํ อธิคจฺฉติ
(โพธิสตฺต) ขุ. ชา. จตุกฺก. ๒๗/๑๒๙.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td width="53%">ผู้ใดไม่ให้ทานในคนที่ไม่ควรให้ ย่อมให้ในคนที่ควรให้.
ผู้นั้นประสบความเสื่อมเพราะอันตราย ย่อมได้สหาย.</td> <td width="2%">
</td> <td width="45%">อเทยฺเยสุ อททํ ทานํ เทยฺเยสุ โย ปเวจฺฉติ
อาปาสุ พฺยสนํ ปตฺโต สหายํ อธิคจฺฉนฺติ
(โพธิสตฺต) ขุ. ชา. จตุกฺก. ๒๗/๑๒๙.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>ผู้ใดให้ทานในบุคคลที่ไม่ควรให้ ไม่ให้ในคนที่ควรให้.
ผู้นั้นถึงความเสื่อมเพราะอันตราย ย่อมไม่ได้สหาย.</td> <td>
</td> <td>อเทยฺเยสุ ททํ ทานํ เทยฺเยสุ นปฺปเวจฺฉติ
อาปาสุ พฺยสนํ ปตฺโต สหายํ นาธิคจฺฉติ.
(โพธิสตฺต) ขุ. ชา. จตุกฺก. ๒๗/๑๒๙.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>ผู้ให้ข้าว ชื่อว่าให้กำลัง ผู้ให้ผ้า ชื่อว่าให้ผิวพรรณ ผู้ให้ยานพาหนะ ชื่อว่าให้ความสุข ผู้ให้ประทีบโคมไฟ ชื่อว่าให้จักษุ.
</td> <td>
</td> <td>อนฺนโท พลโท โหติ วตฺถโท โหติ วณฺณโท
ยานโท สุขโท โหติ ทีปโท โหติ จกฺขุโท.
สํ. ส. ๑๕/๔๔.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>ผู้ให้ของชอบใจ ย่อมได้ของชอบใจ ผู้ให้ของเลิศ ย่อมได้ของเลิศ ผู้ให้ของดี ย่อมได้ของดี ผู้ให้ของประเสริฐ ย่อมถึงฐานะอันประเสริฐ. </td> <td>
</td> <td>มนาปทายี ลภเต มนาปํ
อคฺคสฺส ทาตา ลภเต ปุนคฺคํ
วรสฺส ทาตา วรลาภี จ โหติ
เสฏฺฐนฺทโท เสฏฺฐมุเปติ ฐานํ.
อง. ปญฺจก. ๒๒/๕๖.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ผู้ให้ข้าวชื่อว่าให้กำลัง ผู้ให้ผ้าชื่อว่าให้ผิวพรรณ
ผู้ให้ยานพาหนะชื่อว่าให้ความสุข ผู้ให้ประทีปโคมไฟชื่อว่าให้จักษุ </td> <td>
</td> <td>อนฺนโท พลโท โหติ วตฺถโท โหติ วณฺณโท
ยานโท สุขโท โหติ ทีปโท โหติ จกฺขุโท
</td></tr></tbody></table>

 

<table width="85%"><tbody><tr valign="top"><td>ศีลยังประโยชน์ให้สำเร็จตราบเท่าชรา </td> <td>
</td> <td> สีลํ ยาว ชรา สาธุ
สํ.ส. ๑๕/๕๐
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ศีลนำสุขมาให้ตราบเท่าชรา </td> <td>
</td> <td>สฺขํ ยาว ชรา สีลํ
ขุ.ธ. ๒๕/๕๙
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ท่านว่าศีลนั้นเทียวเป็นความดี </td> <td>
</td> <td>สีลํ กิเรว กลฺยาณํ
ขุ.ชา.เอก. ๒๗/๒๘
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ศีลพึงรู้ได้เพราะอยู่ร่วมกัน </td> <td>
</td> <td>สํวาเสน สีลํ เวทิตพฺพํ
นัย- ขุ.อุ. ๒๕/๑๗๘
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ความสำรวมในที่ทั้งปวงเป็นดี </td> <td>
</td> <td>สาธุ สพฺพตฺถ สํวโร
สํ.ส. ๑๕/๑๐๖
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ปราชญ์พึงรักษาศีล </td> <td>
</td> <td>สีลํ รกฺเขยฺย เมธาวี
ขุ.อิติ. ๒๕/๒๘๒
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ศีลเป็นที่พึ่งเบื้องต้น เป็นมารดาของกัลยาณธรรมทั้งหลาย เป็นประมุขของธรรมทั้งปวง เพราะฉะนั้นควรชำระศีลให้บริสุทธิ์
</td> <td>
</td> <td>อาทิ สีลํ ปติฏฺฐา จ กลฺยาณานญฺจ มาตุกํ
ปมุขํ สพฺพธมฺมานํ ตสฺมา สีลํ วิโสธเย
(สีลวเถร) ขุ.เถร. ๒๖/๓๕๘
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> คนผู้ทุศีลย่อมได้รับความติเตียน และความเสียชื่อเสียง ส่วนผู้มีศีลย่อมได้รับชื่อเสียงและความยกย่องสรรเสริญทุกเมื่อ
</td> <td>
</td> <td>อวณฺณญฺจ อกิตฺติญฺจ ทุสฺสีโล ลภเต นโร
วณฺณํ กิตฺตึ ปสํสญฺจ สทา ลภติ สีลวา
(สีลวเถร) ขุ.เถร. ๒๖/๓๕๗
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ผู้มีปรีชามั่นคงดีแล้วในศีล ย่อมได้รับชื่อเสียงในโลกนี้
ละไปแล้วย่อมดีใจในสวรรค์ ชื่อว่าย่อมดีใจในที่ทั้งปวง </td> <td>
</td> <td>อิเธว กิตฺตึ ลภติ เปจฺจ สคฺเค จ สุมโน
สพฺพตฺถ สุมโน ธีโร สีเลสุ สุสมาหิโต
(สีลวเถร) ขุ.เถร. ๒๖/๓๕๘
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ผู้มีปรีชามั่นคงดีแล้วในศีล ย่อมได้รับชื่อเสียงในโลกนี้
จะไปแล้วย่อมดีใจในสวรรค์ ชื่อว่าย่อมดีใจในที่ทั้งปวง </td> <td>
</td> <td>อิเธว นินฺทํ ลภติ เปจฺจาปาเย จ ทุมฺมโน
สพฺพตฺถ ทุมฺมโน พาโล สีเลสุ อสมาหิโต
(สีลวเถร) ขุ.เถร. ๒๖/๓๕๘
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ผู้มีปัญญาเมื่อปรารถนาสุข ๓ อย่าง คือ ความสรรเสริญ ความได้ทรัพย์ และความละไปบันเทิงในสวรรค์ ก็พึงรักษาศีล
</td> <td>
</td> <td>สีลํ รกฺเขยฺย เมธาวี ปตฺถยาโน ตโย สุเข
ปสํสํ วิตฺติลาภญฺจ เปจฺจ สคฺเค ปโมทนํ
(สีลวเถร) ขุ.เถร. ๒๖/๓๕๗
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> ผู้มีศีลย่อมได้มิตรมากด้วยความสำรวม
ส่วนผู้ไม่มีศีล ประพฤติชั่ว ย่อมแตกจากมิตร </td> <td>
</td> <td>สีลวา หิ พหู มิตฺเต สญฺญเมนาธิคจฺฉติ
ทุสฺสีโล ปน มิตฺเตหิ ธํสเต ปาปมาจรํ
(สีลวเถร) ขุ.เถร. ๒๖/๓๕๗
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ศีลเป็นกำลังไม่มีที่เปรียบ ศีลเป็นอาวุธสูงสุด
ศีลเป็นเครื่องประดับอย่างประเสริฐสุด ศีลเป็นเกราะอย่างอัศจรรย์
</td> <td>
</td> <td>สีลํ พลํ อปฺปฏิมํ สีลํ อาวุธมุตฺตมํ
สีลํ อาภรณํ เสฏฺฐํ สีลํ กวจมพฺภุตํ </td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td> ศีลเป็นสะพานอันสำคัญ ศีลเป็นกลิ่นที่ไม่มีกลิ่นอื่นยิ่งกว่า
ศีลเป็นเครื่องลูบไล้อันประเสริฐสุด เพราะศีล (มีกลิ่น) ขจรไปทั่วทุกทิศ </td> <td>
</td> <td>สีลํ เสตุ มเหสกฺโข สีลํ คนฺโธ อนุตฺตโร
สีลํ วิเลปนํ เสฏฺฐํ เยน วาติ ทิโส ทิสํ </td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td width="53%">เมื่อภิกษุมีมานะ ประมาทแล้ว มีความหวังในภายนอก, ศีล สมาธิ และปัญญา ย่อมไม่ถึงความบริบูรณ์.</td> <td width="2%">
</td> <td width="45%">อุนฺนฬสฺส ปมตฺตสฺส พาหิราสสฺส ภิกฺขุโน
สีลํ สมาธิ ปญฺญา จ ปาริปูรึ น คจฺฉติ.
(โสณโกฬิวิสเถร) ขุ. เถร. ๒๖/๓๖๐.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>มารค้นหาอยู่ ย่อมไม่พบทางของท่านผู้มีศีลสมบูรณ์ อยู่ด้วยความไม่ประมาท หลุดพ้นแล้ว เพราะรู้ชอบ.</td> <td>
</td> <td>เตสํ สมฺปนฺนสีลานํ อปฺปมาทวิหารินํ
สมฺมทญฺญา วิมุตฺตานํ มาโร มคฺคํ น วินฺทติ.
ขุ. ธ. ๒๕/๒๒.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>ศีลเป็นกำลังไม่มีที่เปรียบ ศีลเป็นอาวุธสูงสุด ศีลเป็นเครื่องประดับอย่างประเสริฐสุด ศีลเป็นเกราะอย่างอัศจรรย์.</td> <td>
</td> <td>สีลํ พลํ อปฺปฏิมํ สีลํ อาวุธมุตฺตมํ
สีลํ อาภรณํ เสฏฺฐํ สีลํ กวจมพฺภุตํ.
(สีลวเถร) ขุ. เถร. ๒๖/๓๕๘.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>ศีลเป็นสะพานอันมีศักดิ์ใหญ่ ศีลเป็นกลิ่นที่ไม่มีกลิ่นอื่นยิ่งกว่า ศีลเป็นเครื่องลูบไล้อันประเสริฐ ซึ่งเป็นเครื่องขจรไปทั่วทุกทิศ.</td> <td>
</td> <td>สีลํ เสตุ มเหสกฺโข สีลํ คนฺโธ อนุตฺตโร
สีลํ วิเลปนํ เสฏฺฐํ เยน วาติ ทิโส ทิสํ.
(สีลวเถร) ขุ. เถร. ๒๖/๓๕๘.
</td></tr></tbody></table>

 

<table width="70%"><tbody><tr valign="top"><td width="65%">แสงสว่างเสมอด้วยปัญญา ไม่มี</td> <td width="2%">
</td> <td width="33%"> นตฺถิ ปญฺญาสมา อาภา.
สํ.ส. ๑๕/๕
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ปัญญาเป็นแสงสว่างในโลก </td> <td>
</td> <td>ปญฺญา โลกสฺมิ ปชฺโชโต
สํ.ส. ๑๕/๖๑
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ปัญญาเพียงดังแผ่นดินย่อมเกิด เพราะความ
ประกอบโดยแท้
</td> <td>
</td> <td>โยคา เว ชายตี ภูริ
ขุ.ธ.๒๕/๕๒
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ความสิ้นไปแห่งปัญญาเพียงดังแผ่นดิน
เพราะความไม่ประกอบ
</td> <td>
</td> <td>อโยคา ภูริสงฺขโย
ขุ.ธ.๒๕/๕๒
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>การได้เฉพาะซึ่งปัญญานำมาซึ่งความสุข</td> <td>
</td> <td>สุโข ปญฺญาย ปฏิลาโภ
ขุ.ธ. ๒๕/๓๓/๕๙

</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ปัญญาเป็นรัตนะของนรชน </td> <td>
</td> <td>ปญฺญา นรานํ รตนํ
สํ.ส. ๑๕/๕๐

</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ปัญญาเทียวประเสริฐกว่าทรัพย์ </td> <td>
</td> <td>ปญฺญาว ธเนน เสยฺโย
ขุ.เถร. ๒๖/๓๘๘/๓๗๙
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ความพินิจไม่มีแก่คนไร้ปัญญา
(ฌานไม่มีแก่ผู้ไม่มีปัญญา)
</td> <td>
</td> <td>นตฺถิ ฌานํ อปญฺญสฺส
ขุ.ธ. ๒๕/๖๕
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ปัญญาไม่มีแก่ผู้ไม่พินิจ</td> <td>
</td> <td>นตฺถิ ปญฺญา อฌายโต
ขุ.ธ. ๒๕/๖๕
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ปัญญาย่อมปกครองคนนั้น</td> <td>
</td> <td>ปญฺญา เจนํ ปสาสติ
สํ.ส. ๑๕/๑๗๕/๕๒
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>คนเกียจคร้านย่อมไม่ประสบทางแห่งปัญญา
</td> <td>
</td> <td>ปญฺญาย มคฺคํ อลโส น วินฺทติ
ขุ.ธ. ๒๕/๓๐/๕๒
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ฟังด้วยดี ย่อมได้ปัญญา
</td> <td>
</td> <td>สุสฺสูสํ ลภเต ปญฺญํ
สํ.ส. ๑๕/๑๗๕/๕๒
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>คนย่อมเห็นเนื้อความด้วยปัญญา </td> <td>
</td> <td>ปญฺญายตฺถํ วิปสฺสติ
อง.สตฺตก. ๒๓/๓
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>คนย่อมบริสุทธิ์ด้วยปัญญา </td> <td>
</td> <td>ปญฺญาย ปริสุชฺฌติ
ขุ.สุ. ๒๕/๓๖๑
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>คนฉลาดกล่าวว่าปัญญาแล ประเสริฐสุด</td> <td>
</td> <td>ปญฺญา หิ เสฏฺฐา กุสลส วทนฺติ
ขุ.ชา. สตฺตก. ๒๗/๕๔๑
</td> </tr> <tr valign="top"> <td>ปราชญ์กล่าวชีวิตของผู้เป็นอยู่ด้วยปัญญาว่าประเสริฐสุด </td> <td>
</td> <td>ปญฺญาชีวีชีวิตมาหุ เสฏฺฐํ
สํ.ส. ๑๕/๕๘, ๓๑๕ ขุ.สุ. ๒๕/๓๖๐
</td> </tr> </tbody></table> <table width="85%"><tbody><tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>แท้จริง สัตบุรุษทั้งหลายสรรเสริญปัญญาเท่านั้น, ศิริเป็นที่ใคร่ของ คนโง่ เพราะมนุษย์ทั้งหลายยินดีในโภคสมบัติ,
ก็ความรู้ของท่านผู้รู้ ทั้งหลาย ใครๆ ชั่งไม่ได้ ในกาลไหนๆ, คนมีศิริย่อมไม่ล่วงเลยคน มีปัญญาไปได้ ไม่ว่าในกาลไหนๆ.
</td> <td>
</td> <td>อทฺธา หิ ปญฺญาว สตํ ปสตฺถา
กนฺตา สิรี โภครตา มนุสฺสา
ญาณญฺจ พุทฺธานมตุลฺยรูปํ
ปญฺญํ น อจฺเจติ สิรี กทาจิ
(มโหสธโพธิสตฺต) ขุ.ชา.วีส. ๒๗/๔๒๘
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td width="53%">ผู้ขบคิดปัญหาอันลึกซึ้งด้วยใจ
ไม่ทำกรรมชั่ว อันไม่เป็นประโยชน์เกื้อกูลเลย,
ไม่ละทางแห่งประโยชน์ที่มาถึงตามเวลา,
บัณฑิตทั้งหลายเรียกคนอย่างนั้นว่า ผู้มีปัญญา.</td> <td width="2%">
</td> <td width="45%">คมฺภีรปญฺหํ มนสาภิจินฺตยํ
นจฺจาหิตํ กมฺม กโรติ ลุทฺทํ
กาลาคตํ อตฺถปทํ น ริญฺจติ
ตถาวิธํ ปญฺญวนฺตํ วทนฺติ.
(สงฺภงฺคโพธิสตฺต) ขุ. ชา. จตฺตาฬีส. ๒๗/๕๔๐.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>คนเขลามียศศักดิ์ ก็เป็นทาสของคนมีปัญญา,
เมื่อเรื่องราวต่างๆ เกิดขึ้น คนฉลาดจัดการข้อใดได้แนบเนียน คนเขลาถึงความงมงายในข้อนั้น.</td> <td>
</td> <td>ทาโส ว ปญฺญาสฺส ยสสฺสิ พาโล
อตฺเถสุ ชาเตสุ ตถาวิเธสุ
ยํ ปณฺฑิโต นิปุณํ สํวิเธติ
สมฺโมหมาปชฺชติ ตตฺถ พาโล.
(มโหสธโพธิสตฺต) ขุ. ชา. วีส. ๒๗/๔๒๘.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>ผู้รู้ย่อมสรรเสริญคนมีปัญญา พูดจริง ตั้งมั่นในศีล ประกอบความสงบใจนั้นแล. </td> <td>
</td> <td>ปญฺญวนฺตํ ตถาวาทึ สีเลสุ สุสมาหิตํ
เจโตสมถมนุยุตฺตํ ตํ เว วิญฺญุ ํ ปสํสเร.
(มหากสฺสปเถร) ขุ. เถร. ๒๖/๔๑๑.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>ปัญญาเป็นเครื่องวินิจฉัยสิ่งที่ฟังแล้ว ปัญญาเป็นเครื่องเพิ่มพูนเกีรยติคุณและชื่อเสียง คนผู้ประกอบด้วยปัญญาในโลกนี้ แม้ในความทุกข์ก็หาความสุขได้.

</td> <td>
</td> <td>ปญฺญา สุตวินิจฺฉินี ปญฺญา กิตฺติโลกวฑฺฒนี ปญฺญาสหิโต นโร อิธ อปิ ทุกฺเขสุ สุขานิ วินฺทติ.
(มหากปฺปินเถร) ขุ. เถร. ๒๖/๓๕๐.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>บรรดาความอิ่มทั้งหลาย ความอิ่มด้วยปัญญาประเสริฐ เพราะผู้อิ่มด้วยปัญญานั้น ย่อมไม่เดือดร้อนด้วยกามทั้งหลาย, คนผู้อิ่มด้วยปัญญา ตัณหาย่อมกระทำให้อยู่ในอำนาจไม่ได้.

</td> <td>
</td> <td>ปญฺญาย ติตฺตีนํ เสฏฺ€ํ น โส กาเมหิ ตปฺปติ
ปญฺญาย ติตฺตํ ปุริสํ ตณฺหา น กุรุเต วสํ
(โพธิสตฺต) ขุ. ชา. ทฺวาทส. ๒๗/๓๘ฅ.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>ผู้มีปัญญานั้น ย่อมเล็งเห็นกามคุณเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และเป็นโรค, ผู้เห็นอย่างนี้ ย่อมละความพอใจในกามอันเป็นทุกข์ เป็นภัยใหญ่ได้.</td> <td>
</td> <td>ส ปญฺญวา กามคุเณ อเวกฺขติ
อนิจฺจโต ทุกฺขโต โรคโต จ
เอวํ วิปสฺสี ปชหาติ ฉนฺทํ
ทุกฺเขสุ กาเมสุ มหพฺภเยสุ.
(สรภงฺคโพธิสตฺต) ขุ. ชา. จตฺตาฬีส. ๒๗/๕๔๒.
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>คนฉลาดกล่าวว่าปัญญาประเสริฐ เหมือนพระจันทร์ประเสริฐกว่าดาวทั้งหลาย แม้ศีลสิริและธรรมของสัตบุรุษ ย่อมไปตามผู้มีปัญญา </td> <td>
</td> <td>ปญฺญา หิ เสฏฺฐา กุสลา วทนฺติ
นกฺขตฺตราชาริว ตารกานํ
สีลํ สิรึ จาปิ สตญฺจ ธมฺโม
อนฺวายิกา ปญฺญวโด ภวนฺติ
ขุ.ชา. ๒๗/๒๔๖๘/๕๔๑
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>คนมีปัญญาทราม ได้ยศแล้วย่อมประพฤติสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์แก่ตน ย่อมปฏิบัติเพื่อเบียดเบียน ทั้งตนและผู้อื่น </td> <td>
</td> <td>ยสํ ลทฺธาน ทุมฺเมโธ อนตฺถํ จรติ อตฺตโน
อตฺตโน จ ปเรสญฺจ หึสาย ปฏิปชฺชติ
ขุ.ชา. ๒๗/๑๒๒/๔๐
</td> </tr> <tr valign="top"> <td> </td> <td>
</td> <td> </td> </tr> <tr valign="top"> <td>ถ้าพึงเห็นสุขอันไพบูลย์ เพราะยอมเสียสละสุขส่วนน้อย
ผู้มีปัญญาเล็งเห็นสุขอันไพบูลย์ ก็ควรสละสุขส่วนน้อยเสีย </td> <td>
</td> <td>มตฺตาสุขปริจฺจาคา ปสฺเส เจ วิปุลํ สุขํ
จเช มตฺตาสุขํ ธีโร สมฺปสฺสํ วิปุลํ สุขํ
ขุ.ธ. ๒๕/๓๑/๕๓
</td></tr></tbody></table>

 

<table width="85%"><tbody><tr valign="top"><td width="53%">สิ่งที่ไม่ได้คิดไว้ ย่อมมีได้, สิ่งที่คิดไว้ ก็เสียหายได้,
โภคะของสตรีหรือบุรุษที่สำเร็จได้ด้วยนึกเอาไม่มีเลย.</td> <td width="2%">
</td> <td width="45%">อจินฺติตมฺปิ ภวติ จินฺติตมฺปิ วินสฺสติ
น หิ จินฺตามยา โภคา อิตฺถิยา ปุริสสฺส วา.
(มหาชนกโพธิสตฺต) ขุ. ชา. มหา. ๒๘/๑๖๗.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>กามทั้งหลายมีความยินดีน้อย มีทุกข์มาก
ทุกข์อันยิ่งกว่ากามไม่มี
ผู้ใดส้องเสพกาม ผู้นั้นย่อมเข้าถึงนรก.</td> <td>
</td> <td>อปฺปสฺสาทา ทุกฺขา กามา นตฺถิ กามา ปรํ ทุกฺขํ
เย กาเม ปฏิเสวนฺติ นิรยนฺเต อุปปชฺชเร.
(โพธิสตฺต) ขุ. ชา. เอกาทสก. ๒๗/๓๑๕.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>พึงเป็นคนไม่เบียดเบียน (ผู้อื่น) และกล่าวคำสัตย์อย่างนี้
ละไปจากโลกนี้ไปสู่โลกอื่นแล้ว ย่อมไม่เศร้าโศก.</td> <td>
</td> <td>อพฺยาปชฺโฌ สิยา เอวํ สจฺจวาที จ มาณโว
อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ เอวํ เปจฺจ น โสจติ.
ขุ. ชา. มหา. ๒๘/๓๓๒.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>คฤหัสถ์ผู้บริโภคกามเป็นผู้เกียจคร้าน ไม่ดี,
บรรพชิตไม่สำรวม ก็ไม่ดี,
พระราชาไม่ทรงใคร่ครวญก่อนแล้วทำ ไม่ดี,
บัณฑิตมักโกรธ ก็ไม่ดี</td> <td>
</td> <td>อลโส คิหี กามโภคี น สาธุ
อสญฺญโต ปพฺพชิโต น สาธุ
ราชา น สาธุ อนิสมฺมการี
โย ปณฺฑิโต โกธโน ตํ น สาธุ.
(โพธิสตฺต) ขุ. ชา. วีส. ๒๗/๔๔๖.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>ผู้เข้าใจสิ่งที่ไม่เป็นสาระว่าเป็นสาระ และเห็นสิ่งที่เป็นสาระว่าไม่เป็นสาระ เขามีความดำริผิดเป็นโคจร จึงไม่ประสบสิ่งที่เป็นสาระ</td> <td>
</td> <td>อสาเร สารมติโน สาเร จาสารทสฺสิโน
เต สารํ นาธิคจฺฉนฺติ มิจฺฉาสงฺกปฺปโคจรา.
ขุ. ธ. ๒๕/๑๖.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>บุคคลไม่เศร้าโศกถึงสิ่งที่ล่วงไปแล้ว ไม่ใฝ่หาถึงสิ่งที่ยังมาไม่ถึง, ยังชีวิตให้เป็นไปด้วยสิ่งที่เกิดขึ้นเฉพาะหน้า เพราะเหตุนั้น ผิวพรรณย่อมผ่องใส.</td> <td>
</td> <td>อตีตํ นานุโสจนฺติ นปฺปชปฺปนฺติ นาคตํ
ปจฺจุปฺปนฺเนน ยาเปนฺติ เตน วณฺโณ ปสีทติ.
สํ. ส. ๑๕/๗.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>เมื่อมีจิตใจไม่หนักแน่น เป็นคนใจเบา มักประทุษร้ายมิตร
มีความประพฤติกลับกลอกเป็นนิตย์ ย่อมไม่มีความสุข.</td> <td>
</td> <td>อวนฏฺฐิตจิตฺตสฺส ลหุจิตฺตสฺส ทุพฺภิโน
นิจฺจํ อทฺธุวสีลสฺส สุขภาโว น วิชฺชติ.
(สิงฺคิลโพธิสตฺต) ขุ. ชา. จตุกฺก ๒๗/๑๔๒.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>คนใดเป็นนักเลงหญิง นักเลงสุรา และนักเลงการพนัน ย่อมล้างผลาญทรัพย์ที่ตนได้แล้วๆ, ข้อนั้นเป็นเหตุแห่งผู้ฉิบหาย. </td> <td>
</td> <td>อิตฺถีธุตฺโต สุราธุตฺโต อกฺขธุตฺโต จ โย นโร
ลทฺธํ ลทฺธํ วินาเสติ ตํ ปราภวโต มุขํ.
สุ. ขุ. ๒๕/๓๔๗.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>หญิงเป็นมลทินของพรหมจรรย์ ประชาชนนี้ข้องอยู่ในหญิงนี้ ตบะและพรหมจรรย์เป็นเครื่องอาบ ไม่ใช่น้ำ.</td> <td>
</td> <td>อิตฺถี มลํ พฺรหฺมจริยสฺส เอตฺถายํ สชฺชเต ปชา
ตโป จ พฺรหฺมจริยญฺจ ตํ สินานมโนทกํ
สํ. ส. ๑๕/๕๒.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>ชีวิตคืออายุอันน้อยนี้ ถูกชรานำเข้าไป เมื่อสัตว์ถูกชรานำเข้าไปแล้ว ย่อมไม่มีเครื่องต้านทาน ผู้เล็งเห็นภัยในมรณะนั้น มุ่งความสงบ พึงละโลกามิสเสีย.</td> <td>
</td> <td>อุปนียติ ชีวิตมปฺปมายุ ํ
ชรูปนีตสฺส น สนฺติ ตาณา
เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขามาโน
โลกามิสํ ปชเห สนฺติเปกฺโข.
สํ. ส. ๑๕/๗๗.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>ผู้สงบ เว้นบาป ฉลาดมาก ไม่ฟุ้งซ่าน ย่อมขจัดบาปธรรมเสียได้ เหมือนลมกำจัดใบไม้ฉะนั้น.</td> <td>
</td> <td>อุปสนฺโต อุปรโต มนฺตภาณี อนุทฺธโต
ธุนาติ ปาปเก ธมฺเม ทุมปตฺตํว มาลุโต.
(มหาโกฏฺฐิตเถร) ขุ. เถร. ๒๖/๒๖๐.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>ถ้าสัตว์พึงรู้อย่างนี้ว่า ‘ชาติสมภพนี้เป็นทุกข์’
สัตว์ก็ไม่ควรฆ่าสัตว์ เพราะผู้ฆ่าสัตว์ย่อมเศร้าโศก.</td> <td>
</td> <td>เอวญฺเจ สตฺตา ชาเนยฺยุ ํ ทุกฺขายํ ชาติสมฺภโว
น ปาโณ ปาณินํ หญฺเญ ปาณฆาตี หิ โสจติ.
(รุกฺขเทวตาโพธิสตฺต) ขุ. ชา. เอก. ๒๗/๖.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>ไม่ควรฟังคำก้าวร้าวของคนอื่น, ไม่ควรมองดูการงานของคนอื่นที่เขาทำแล้วและยังไม่ได้ทำ, ควรพิจารณาดูแต่การงานของตนที่ทำแล้วและยังไม่ได้ทำเท่านั้น.</td> <td>
</td> <td>น ปเรสํ วิโลมานิ น ปเรสํ กตากตํ
อตฺตโน ว อเวกฺเขยฺย กตานิ อกตานิ จ.
ขุ. ธ. ๒๕/๒๑.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>เห็นความประมาทเป็นภัย และเห็นความไม่ประมาทเป็นความปลอดภัยแล้ว พึงเจริญมรรคมีองค์ ๘ นี้เป็นพุทธานุศาสนี.</td> <td>
</td> <td>ปมาทํ ภยโต ทิสฺวา อปฺปมาทญฺจ เขมโต
ภาเวถฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ เอสา พุทฺธานุสาสนี.
ขุ. จริยา. ๓๓/๕๙๕.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>การไม่เห็นสิ่งที่รักเป็นทุกข์ และการเห็นสิ่งที่ไม่รักก็เป็นทุกข์ เหตุนั้น จึงไม่ควรทำอะไรให้เป็นที่รัก เพราะความพรากจากสิ่งที่รัก เป็นการทราม.</td> <td>
</td> <td>ปิยานํ อทสฺสนํ ทุกฺขํ อปฺปิยานญฺจ ทสฺสนํ
ตสฺมา ปิยํ น กยิราถ ปิยาปาโย หิ ปาปโก.
ขุ. ธ. ๒๕/๔๓.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>โลกถูกมฤตยูกำจัด ถูกชราล้อมไว้ ไม่มีผู้ต้านทาน ย่อมเดือดร้อนเป็นนิตย์ ดุจคนต้องโทษต้องทำตามอาชญาฉะนั้น.</td> <td>
</td> <td>มจฺจุนพฺภาหโต โลโก ปริกฺขิตฺโต ชราย จ
หญฺญติ นิจฺจมตฺตาโณ ปตฺตทณฺโฑว ตกฺกโร.
(สิริมณฺฑเถร) ขุ. เถร. ๒๖/๓๓๕.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>เมื่อรากยังมั่นคงไม่มีอันตราย ต้นไม้แม้ถูกตัดแล้วย่อมงอกได้อีกฉันใด, เมื่อตัณหานุสัยยังไม่ถูกกำจัดแล้ว ทุกข์นี้ย่อมเกิดร่ำไป ฉันนั้น.</td> <td>
</td> <td>ยถาปิ มูเล อนุปทฺทเว ทฬฺเห
ฉินฺโนปิ รุกฺโข ปุนเรว รูหติ
เอวมฺปิ ตณฺหานุสเย อนูหเต
นิพฺพตฺตติ ทุกฺขมิทํ ปุนปฺปุนํ.
ขุ. ธ. ๒๕/๖๐.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>ผู้ใดเห็นทุกข์ว่าเกิดเพราะกาม, ผู้นั้นจะพึงน้อม (จิต) ไปในกามได้อย่างไร, ผู้รู้จักอุปธิว่าเป็นเครื่องข้องในโลกแล้ว พึงศึกษาเพื่อกำจัดอุปธิเสีย.</td> <td>
</td> <td>โย ทุกฺขมทฺทกฺขิ ยโตนิทานํ
กาเมสุ โส ชนฺตุ กถํ นเมยฺย
อุปธึ วิทิตฺวาน สงฺโคติ โลเก
ตสฺเสว ชนฺตุ วินยาย สิกฺเข.
สํ. ส. ๑๕/๑๗๐.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>ผู้ใดครอบงำตัณหาลามก อันล่วงได้ยากในโลก ความโศกทั้งหลายย่อมตกไปจากผู้นั้น เหมือนหยาดน้ำตกจากใบบัวฉะนั้น.</td> <td>
</td> <td>โย เว ตํ สหตี ชมฺมึ ตณฺหํ โลเก ทุรจฺจยํ
โสกา ตมฺหา ปปตนฺติ อุทพินฺทุว โปกฺขรา.
ขุ. ธ. ๒๕/๖๐.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>การไม่ทำบาปทั้งปวง การยังกุศลให้ถึงพร้อม การทำจิตของตนให้ผ่องแผ้ว, ๓ ข้อนี้เป็นคำสั่งสอนของท่านผู้รู้ทั้งหลาย.</td> <td>
</td> <td>สพฺพปาปสฺส อกรณํ กุสลสฺสูปสมฺปทา
สจิตฺตปริโยทปนํ เอตํ พุทฺธานสาสนํ.
ขุ. ธ. ๒๕/๓๙.
</td> </tr> <tr><td colspan="3"> </td></tr> <tr valign="top"> <td>พระราชา ดีที่ทรงยินดีในธรรม, คน ดีที่มีปัญญา, เพื่อน ดีที่ไม่ประทุษร้ายมิตร, สุข อยู่ที่ไม่ทำบาป.</td> <td>
</td> <td>สาธุ ธมฺมรุจี ราชา สาธุ ปญฺญาณวา นโร
สาธุ มิตฺตานมทฺทุพฺโภ ปาปสฺสากรณํ สุขํ.
(โพธิสตฺต) ขุ. ชา. ปญฺญาส. ๒๘/๒๐.


ขอขอบคุณข้อมูลจาก

http://www.dhammalife.com/dhamma/bhasit
</td></tr></tbody></table>

 

ยัง พุทธศาสนสุภาษิต มากมาย ที่

http://palungjit.org/showthread.php?t=129985