ราชัญยคาถา

ร า ชั ญ ย ค า ถ า
ท่านรุ่งอรุณ จันทร์สงคราม
คุ้มศึกษาพระบาฬีพุทธาภิชาน

• คุ รุ วั น ท า •

พุทธาทิรตนตฺตยํ มมาเจรญฺจ วนฺทิย
ราชญฺญคาถํ วกฺขสฺสํ มหนฺตํ ตํ สุวณฺณิตุ.

พุทธาทิระตะนัตตะยัง มะมาเจรัญจะ วันทียะ
ราชัญญะคาถัง วักขิสสัง มะหันตัง ตัง สุวัณณิตุง

ขออภิวาทพระรัตนตรัยมีพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นต้น

ขอนมัสการวันทาครูของข้าพระพุทธเจ้า
มีท่านพระอาจารย์พระภัททันตธัมมานันทมหาเถระ
เจ้าอาวาสวัดท่ามะโอ
และท่านอาจารย์พระครูธรรมรสุมนต์ นนฺทิโก
เจ้าอาวาสวัดจากแดง เป็นต้น

ข้าพระพุทธเจ้าจะกล่าว ๘๙ พระคาถามหาราชันย์ (ราชัญญคาถา)
เพื่อสรรเสริญพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ผู้ทรงพระคุณอันยิ่งใหญ่


คัดลอกมาจาก : http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=25&t=26927

 

๑. อ ง ค์ พ ร ะ ภู มิ น ท ร์

ภูมินฺโท ภูมิปาโล โย ภูมิพลนามโก
เตชสี อตุลเตโช สฺยามินฺท สฺยามนนฺทโก.

ภูมินโท ภูมิปาละโก โย ภูมิพะละนามะโก
เตชะสี อุตุละเตโช สฺยามินโท สฺยามะนันทะโก.

องค์พระภูมินทร์ ทรงปกครองสยามประเทศนี้
ทรงพระปรมาภิไธยว่า
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
ทรงพระเดชานุภาพ
หาผู้เสมอด้วยพระเดชานุภาพมิได้
ทรงเป็นพระสยามินทร์
ทรงทำให้ขาวสยามทั้งมวลล้วนยินดี

(ปฐมชการตติยสการวิปุลาคาถา)

 

๒. บ ร ม บุ รุ ษ


ปราภิภู ปรมญฺญู ปรตฺโถ ปรสาธโน
ปรจฺจิโต ปรเมสี ปรโม ปรนายโก.

ปะราภิภู ปะระมัญญู ปะรัตโถ ปะระสาธะโน
ปะรัจจิโต ปะระเมสี ปะระโม ปะระนายธโก.

พระองค์ทรงสูงส่งกว่าผู้อื่น
ทรงพระปรีชาญาณเป็นล้ำเลิศ
ทรงมุ่งประโยชน์ต่อผู้อื่น
ทรงช่วยให้ผู้อื่นสำเร็จประโยชน์
ทรงได้รับการบูชาจากผู้อื่น ทรงค้นพบสิ่งที่เลิศ
ทรงเป็นบรมบุรุษ ทรงก้าวนำผู้อื่น

(อุภยสการวิปุลาคาถา)

 

๓. ธ ง ข อ ง แ ผ่ น ดิ น


สกฺโก นรวโร ราชา อุตฺตโม นรกุญฺชโร
ปพฺพโตว นรเทโว ธโชว วสุธาย โส.

สักโก นะระวะโร ราชา อุตตะโม นะระกุชะโร
ปัพพะโตวะ นะระเทโว ธะโชวะ วะสุธายะ โส.

ทรงเป็นนรชนผู้องอาจ
ทรงเป็นนรชาติผู้สูงส่ง
ทรงเป็นนรเทพผู้มั่นคง
ทรงเป็นดุจธงของแผ่นดิน

(ตติยสการวิปุลาคาถา)

 

๔. พ ลั ง แ ห่ ง แ ผ่ น ดิ น


ภูมิยา หิ พลํ ขตฺตํ ภูมิยา วุฑฺฒิกํ กรํ
ภูมิยา ธมฺเมน ปาลํ ภูมิยา สิญฺจตี รตี.

ภูมิยา หิ พะลัง ขัตตัง ภูมิยา วุฑฒิกัง กะรัง
ภูมิยา ธัมเมนะ ปาลัง ภูมิยา สิญจะตี ระติง.

พระองค์ทรงเป็นพลังแห่งแผ่นดินโดยแท้
ทรงกระทำความเจริญให้แก่แผ่นดิน
ทรงครองแผ่นดินโดยธรรม
ทรงหลั่งความรักลงในแผ่นดิน



(ตติยรการวิปุลาคาถา)

คำว่า “ภูมิยา” ในบาทที่สาม
ในความหมายของทุติยา เหมือนคำว่า “ติเลหิ” เขตฺเต วปติ”

 

๕. เ อ ก ร า ช า


เอกราชา มหาราชา ทีฆทสฺสี วิจกฺขโณ
นานากิจฺจํ จินฺเตตฺวาน กาเรสิ สพฺพกิจฺจกํ.

เอกะราชา มะหาราชา ทีฆะทัสสี วิจักขะโณ
นานากิจจัง จินเตตฺวานะ กาเรสิ สัพพะกิจจะกัง.

ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นเอก
ทรงมีสายพระเนตรกว้างไกล ทรงประจักษ์ชัด
ทรงใคร่ครวญงานต่างๆ แล้วทรงบำเพ็ญ
พระราชกรณียกิจทั้งปวง



(ตติยมการวิปุลาคาถา)

 

๖. พ่ อ ข อ ง แ ผ่ น ดิ น


รฏฺฐธาตา มหาปญฺโญ รฏฺฐปิตา มหาคุโณ
รฏฐนตา มหาวีโร รฎฺฐวาสี ตมิจฺฉเร.

รัฏฺฐะธาตา มะหาปญฺโญ รัฏฐะปิตา มะหาคุโณ
รัฎฐะนตา มะหาวีโร รัฎฐะวาสี ตะมิจฉะเร.

พระองคผู้ทรงดำรงรัฐ ทรงพระปัญญายิ่ง
ทรงเป็นพ่อของแผ่นดิน ทรงพระคุณยิ่ง
ทรงนำรัฐนาวา ทรงหาญกล้ายิ่ง
ชาวประชาต่างรักพระองค์



(ปถฺยาวตฺตคาถา)

 

๗. ปิ ย ภั ท ร ว ร ร า ช า


ปิยาภาวงฺคโต ราชา ภทฺทภาวงคฺโต’ธิโป
วรภาวงฺคโต ปิยภทฺทวรุตฺตโม.

ปิยะภาวังคะโต ราชา ภัททะภาวังคะโตธิโป
วะระภาวังคะโต ปิยะภัททะวะรุตตะโม.

พระองค์ทรงบรรลุถึงความเป็นที่รักของปวงประชา
ทรงบรรลุถึงความดีงาม
ทรงบรรลุถึงความประเสริฐ
จึงทรงสูงส่งด้วยความเป็นที่รัก ความดีงาม
และความประเสริฐ



(ปถฺยาวตฺตคาถา)

 

๘. ห นึ่ ง ใ น โ ล ก


นวมินฺโท มหาราชา สพฺพโลเกสุ เอกโก
คุเณเหว สมุเปโต นตฺถิ เตน สมานโก.

นะวะมินโท มะหาราชา สัพพะโลเกสุ เอกะโก
คุเณเหวะ สะมุเปโต นัตถิ เตนะ สะมานะโก.

องค์พระนวมินทรมหาราช
ทรงเป็นหนึ่งเดียวในสากลโลก
ทรงพรั่งพร้อมด้วยพระคุณธรรมทั้งหลาย
หามีผู้ใดเสมอเหมือนพระองค์ท่าน



(ตติยสการวิปุลาคาถา)

 

๙. ท ศ พิ ธ ร า ช ธ ร ร ม


ทานํ สีลํ ปริจฺจาโค อชฺชวํ มทฺทวํ ตโป
อกฺโกธาวิหีสา ขนฺติ ทสมํ อวิโรธนํ.
เอเตหิ ราชธมฺเมหิ นิยุตฺโต ราชขตฺติโย
สพฺพกาลํ สมฺปีเณติ สุขาเปติ มหาชเน.

ทานัง สีลัง ปริจจาโค อัชชะวัง มัททะวัง ตะโป
อักโกธาวิหึสา ขันติ ทะสะมัง อวิโรธะนัง.
เอเตหิ ราชะธัมเมหิ นิยุตโต ราชะขัตติโย
สัพพะกาลัง สัมปีเณติ สุขาเปติ มะหาชะเน.

พระองค์ทรงทศพิธราชธรรมเหล่านี้ คือ

๑. ทาน ๒. ศีล ๓. บริจาค ๔. อัชชวะ ๕. มัททวะ
๖. ตบะ ๗. อักโกธะ ๘. อวิหิงสา ๙. ขันติ ๑๐. อวิโรธนะ

ทรงทำให้มหาชนยินดีและเป็นสุขอยู่เสมอมา



(ตติยมการวิปุลาคาถา)

 

๑๐. วั น พ ร ะ บ ร ม ร า ช ส ม ภ พ


ธนุมาสปญฺจมาเห จนฺทวาเร อเมริเก
สุญฺญอสฺสณฺณวปกฺเข พุทฺธวสฺเส สุชาติโก.

ธะนุมาสะปัญจะมาเห จันทะวาเร อะเมริเก
สุญญะอัสสัณณะวะปักเข พุทธะวัสเส สุชาติโก.

พระองค์ทรงมีพระบรมราชสมภพ
ในวันจันทรที่ ๕ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๔๗๐
ณ ประเทศสหรัฐอเมริกา



(ปฐมรการตติยสการวิปุลาคาถา)

หมายเหตุ :

o คำว่า “อเมริเก” เป็นการใช้คำทับศัพท์ที่ปรับเป็นบาฬีแล้ว
โดยมีวิเคราะห์ว่า “อเมริกานํ อิทํ รฏํ อมริกํ, ตสฺมึ อเมริเก.”
แปลว่าประเทศของชาวอเมริกัน เรียกว่า อเมริก
และในประโยคนี้ใช้ถ้อยคำในฐานะเป็นสถานที่ จึงมีรูปคำเป็น อเมริเก

o คำว่า “สุญฺญอสฺสณฺณวปกฺเข” เป็น สังเกตสังขยา มีค่าเท่ากับ ๒๔๗๐

 

๑๑. พ ร ะ บ ร ม ร า ช ช น ก


ปิตา’ป’สฺส สคคคโต ปิยภูปสฺส โอรโส
ปิตุโน วุตฺติกา อสส ปรตฺถการิกา คติ.

ปิตา ปัสสะ สัคคะคะโต ปิยะภูปัสส โอระโส
ปิตุโน วุตติกา อัสสะ ปะรัตถะการิกา คะติ.

แม้พระบรมราชชนกในพระองค์
ซึ่งเป็นพระราชโอรสในพระปิยะมหาราช
จะสิ้นพระชนม์ไปก็ตาม
พระจริยาวัตรในพระบรมราชชนก
ที่ทรงบำเพ็ญประโยชน์ต่อผู้อื่น
ได้เป็นแนวทางแก่พระองค์



(ปฐมภการวิปุลาคาถา)

 

๑๒. พ ร ะ บ ร ม ร า ช ช น นี


ราชา อุตตมปุริโส มาตา ตสส วรุตฺตมา
สา ตํ ปาเลสิ ธมฺเมน วฑฺเฒสิ จ มโนรถํ.

ราชา อุตตะมะปุริโส มาตา ตัสสะ วะรุตตะมา
สา ตํ ปาเลสิ ธัมเมนะ วัฑเฒสิ จะ มะโนระถัง.

พระองค์ทรงเป็นเอกบุรุษวโรดม
พระบรมราชชนนีในพระองค์ ทรงเป็นผู้ประเสริฐสุด
ทรงอภิบาล และทรงอบรมพระองค์โดยธรรม
สมดังพระมโนปณิธาน



(ปฐมนการวิปุลาคาถา)

 

๑๓. พ ร ะ ป ร ม า ภิ ไ ธ ย


อภิธานํ วรํ ตสฺส ปิตุเลนสฺส ทินฺนกํ
ปชาธิปกขตฺเตน สตตเมน จกฺกิวํสเก.

อะภิธานัง วะรัง ตัสสะ ปิตุเลนัสสะ ทินนะกัง
ปชาธิปะกะขัตเตน สัตตะเมนะ จักกิวังสะเก.

พระปรมาภิไธยในพระองค์
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗
ในพระบรมราชจักรีวงศ์
ผู้ทรงเป็นพระปิตุลาธิราชเจ้าได้พระราชทาน



(ปถฺยาวตฺตคาถา)

 

๑๔. ส ม เ ด็ จ พ ร ะ พี่ น า ง แ ล ะ พ ร ะ บ ร ม เ ช ษ ฐ า ธิ ร า ช


เอกาสฺส เชฏฺฐภคินี เชฏฺฐภาตาปิ เอกโก
เทฺวปิ อุตตมปุคฺคลา เชฏฺโฐ อฏฺฐมขตฺติโย.

เอกาสสะ เชฏฺฐะภะคินี เชฏฺฐะภาตาปิ เอกะโก
เทวปิ อุตตะมะปุคคะลา เชฏฺโฐ อัฏฺฐะมะขัตติโย.

พระองค์ทรงมีสมเด็จพระพี่นาง ๑ พระองค์
และพระบรมเชษฐาธิราช ๑ พระองค์
ทั้งสองพระองค์ทรงเป็นบุคคลผู้สูงศักดิ์
พระบรมเชษฐาธิราช
คือ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๘



(ปฐมนการตติยชการวิปุลาคาถา)

 

๑๕. พ ร ะ ชั น ษ า ที่ ๑ ๙


อานนฺทอฏฺฐมรญฺญา ปรโตโหสิ ขตฺติโย
เอกูนมีนมวสฺโส มหาชนสมฺมโต.

อานันทะอัฏฐะมะรัญญา ปะระโตโหสิ ขัตติโย
เอกูนะวีสะมะวัสโส มะหาชะนะภิสัมมะโต.

พระองค์ทรงเป็นพระมหากษัตริย์
ต่อจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล
รัชกาลที่ ๘
เมื่อทรงพระชนมายุเข้าพรรษาที่ ๑๙
โดยความเห็นชอบของมหาชน



(อุภยสการวิปุลาคาถา)

 

๑๖. วั น ค ร อ ง ร า ช ย์


มิถุนามาสนวเม ทฺวิสหสฺเส จตุสฺสเต
เอกูนนวุตาธิเก รชฺชํ กาเรสิ เวณิยา.

มิถุนามาสะนวะเม ทฺวิสหัสเส จะตุสฺสะเต
เอกูนะนะวุตาธิเก รัชชัง กาเรสิ เวณิยา.

ทรงขึ้นครองราชย์ ตามโบราณราชประเพณี
ในวันที่ ๙ มิถุนายน พุทธศักราช ๒๔๘๙



(ปฐมนการตติยชการวิปุลาคาถา)

 

๑๗. ส ม เ ด็ จ ฯ พ ร ะ บ ร ม ร า ชิ นี น า ถ


อิมสฺส มหาราชินี เทวนารี วรุตฺตมา
ราชกิจฺจํ สนฺตีเรสิ ปโมทยิ มหาชเน.

อิมัสสะ มะหาราชินี เทวะนารี วะรุตตะมา
ราชะกิจจัง สันตีเรสิ ปะโมทะยิ มะหาชะเน.

สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถในพระองค์
ได้ทรงช่วยให้พระราชภาระสำเร็จลุล่วงด้วยดี
ทรงสร้างความปลาบปลื้มใจให้แก่ประชาชน



(ปฐมตการตติยมการวิปุลาคาถา)

 

๑๘. พ ร ะ ร า ช โ อ ร ส พ ร ะ ร า ช ธิ ด า


ติสโส ธีตเรโก ปุตฺโต มหาราชสฺส วณฺณิตา
สพฺพตฺถ ปากฏา ปุตฺตา สพฺเพเปเต มหิสฺสรา.

ติสโส ธีตะเรโก ปุตฺโต มะหาราชัสสะ วัณณิตา
สัพฺพัตถะ ปากะฏา ปุตตา สัพฺเพเปเต มะหิสสะรา.

พระองค์ทรงมีพระราชโอรส ๑ พระองค์
พระราชธิดา ๓ พระองค์
ทุกพระองค์ล้วนยิ่งใหญ่ ทรงได้รับการยกย่อง
ทรงปรากฏในทุกที่



(ปฐมมการวิปุลาคาถา)

 

๑๙. ท ร ง อ ย่ า ทิ้ ง ป ร ะ ช า ช น


มา ปชา จชิ เทวาติ สทฺทํ สุตฺวาน จินฺตยิ
ตา เจ มํ น จชิสฺสํสุ จชิสฺสํ กถมหํ ปชา.

มา ปะชา จะชิ เทวาติ สัททัง สุตฺวานะ จินตะยิ
ตา เจ มัง นะ จะชิสสังสุ จะชิสสัง กะถะมะหัง ปะชา.

พระองค์ทรงได้ยินเสียงร้องว่า

“อย่าทิ้งประชาชน”

จึงทรงพระราชดำริว่า

“ถ้าประชาชนไม่ทิ้งข้าพเจ้าแล้ว
ข้าพเจ้าจะละทิ้งอย่างไรได้”



(ปถฺยาวตฺตคาถา)