พุทธวัจนะจากพระสูตรมหายาน ที่ว่าด้วย "โพธิจิต"

ผมขออนุญาติคัดลอกธรรมวัจนะบางส่วนจากพระสูตรของนิกายมหายาน เพื่อเป็นกำลังใจให้กับกัลยานมิตรทุกท่านที่ปรารถนาพุทธภูมิ

ดำเนินวิถีตามแนวทางของพระโพธิสัตว์อย่างเข้มแข็งและมั่งคง เพื่อสืบพุทธรัตนะให้ไพบูรณ์ เนื่องจากการสำเร็จเปนพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ย่อมก่อเกิดพระอริยบุคคล จำพวกต่างๆ เช่น พระโสดาบัน จนถึงพระอรหันต์ และพระโพธิสัตว์ทั้งปวงไม่สิ้นสุด

ดังนั้น การให้กำลังใจและอนุโมทนาแก่ผุ้มีอัธยาศัยมุ่งสู่พุทธภูมิ จึงเปนกุศลที่ยิ่งใหญ่ ถือเป็นการส่งเสริมให้ในอนาคตมีพระพุทธเจ้าอุบัติขึ้นในโลกอีกหนึ่งองค์

大乘理趣六波羅蜜多經。發菩提心品
(ษฏปารมิตามหายานสูตร โพธิจิตวรรค)​

1. ข้อสงสัยของพระเมตไตรยะ

慈氏菩薩摩訶薩…白佛言：「…唯願世尊哀愍衆生，宣說阿耨多羅三藐三菩提法，令諸有情，未發心者云何發心？已發心者云何修行？復何因緣於大乘心得不退轉？」

พระเมตไตรยโพธิสัตว์มหาสัตว์... ทูลพระผู้มีพระภาคว่า “… ขอพระองค์สงสารหมู่สัตว์ ตรัสพระอนุตรสัมมาสัมโพธิธรรม ยังให้สรรพชีวิตทั้งปวงที่ยังไม่เกิดโพธิจิตว่าจะเกิดโพธิจิตได้อย่างไร? ผู้เกิดโพธิจิตแล้วจะปฏิบัติบำเพ็ญอย่างไร? และมีเหตุปัจจัยอย่างไรที่จิตแห่งพุทธยานจะไม่เสื่อมถอยพระเจ้าข้า?”


2. จิต 5 ประเภทที่พึงมี

告慈氏菩薩言：「…應當先發五種勝心。…一者於諸有情普發平等大慈悲心；二者於一切種智心不退轉；三者於諸有情起親友想，於險難中誓當救護；四者常於有情起負債想；五者恒懷慙媿何時償畢。能發如是五種心者，速能證得阿耨多羅三藐三菩提。…」
ตรัสกับพระเมตไตรยโพธิสัตว์ว่า “... ประการแรกพึงเกิดจิตที่ประเสริฐ 5 ประการ ... ๑.เกิดจิตมหาเมตตากรุณาที่เสมอภาคต่อสรรพสัตว์ทั้งปวง ๒.ไม่เสื่อมถอยจากจิตสัพพัญญู ๓.ทำความเข้าใจว่าเราเป็นมิตรกับหมู่สัตว์ทั้งปวง พวกเขาตกอยู่ในอันตรายจึงคิดจะช่วยเหลือดูแล ๔.ทำความเข้าใจว่าเรามีส่วนรับผิดชอบต่อหมู่สัตว์ ๕.มีสำนึกละอายว่าจะชดใช้หมดสิ้นเมื่อใด
เมื่อสามารถเกิดจิต 5 ประการนี้แล้ว จึงจักบรรลุพระอนุตรสัมมาสัมโพธิได้โดยเร็ว... ”


3. ดำริที่ยิ่งใหญ่

慈氏菩薩摩訶薩！云何於大乘中一心修行得不退轉？如往昔時有一商人，聰慧明達常行仁孝，恒見父母宗親貧苦，常懷憂惱逼切身心，以何方便而能給濟？作是思惟：『無過入海採如意寶而供給之，得離貧苦。』

ดูก่อนเมตไตรยโพธิสัตว์มหาสัตว์ แล้วเช่นใดเล่าถึงจะมีจิตตั้งมั่นเป็นหนึ่งเดียว บำเพ็ญพุทธยานโดยไม่เสื่อมถอย? ดั่งเช่นเมื่อก่อนเคยมีพ่อค้าผู้หนึ่ง มีสติปัญญา เมตตาและกตัญญูยิ่ง เมื่อเห็นพ่อแม่ญาติมิตรยากไร้ จึงทุกข์ระทมบีบคั้นกายใจอยู่เป็นนิจ ว่าจะมีวิธีช่วยเหลือพวกเขาอย่างไร? แล้วมีความคิดว่า “ไม่ออกสู่ทะเลเพื่อเอารัตนมณีมาให้ได้ ก็ยากจะพ้นจากความยากจน”


4. บั่นทอนกำลังใจ

彼異人言：『我昔離家亦復如是，為濟親族貧窮諸苦。既發家已路經曠野，度大砂磧絕無水草，多有野象虎豹犲狼毒蛇師子，或遇劫賊大山大河，飢渴寒熱驚懼怖畏種種危難，與彼船師方至大海。又遇惡風大魚惡龍，雷電雹雨鼓浪洄澓，多有留難不可具說。雖受如是種種諸苦，尚不能獲如意寶珠，…。今勸仁者，勿強艱苦徒自疲勞』

บุคคลอื่นอาจกล่าวว่า “เราก็เคยออกจากเรือนเหมือนท่านนี้ เพื่อปลดเปลื้องความยากจนและทุกข์ทั้งหลายของตระกูล เมื่อจากบ้านมาก็ไปสู่ป่ากว้าง ผ่านทะเลทรายไร้ซึ่งน้ำและต้นหญ้า มีช้างป่า เสือโคร่ง เสือดาว หมาป่า งูพิษ สิงโต บ้างเจอโจรปล้นชิง ภูเขาใหญ่ แม่น้ำใหญ่ หิวกระหาย หนาวร้อน น่าหวาดกลัว มากด้วยอันตรายต่างๆ เป็นหนักหนา เมื่อถึงมหาสมุทรนั้นแล้ว ยังเจอพายุร้าย ปลาใหญ่ มังกรร้าย ฟ้าร้อง ฟ้าแลบ พายุฝน คลื่น น้ำวน และภัยอีกมากที่กล่าวไม่หมด แม้จะรับทุกข์ต่างๆ เหล่านี้แล้ว ก็ยังไม่ได้แก้วจินดามณีที่ว่า ขอให้ท่านผู้มีความเพียร อย่าดึงดันให้ลำบากเลย”


5. คิดเพื่อคนอื่น

爾時商主聞是語已，倍復增進，發三勝心入海不退。云何為三？一者父母兄弟宗親貧苦若斯，如何空歸不相救濟？二者我之親屬昔時富有，惠我衣食憐愍於我，今者貧窮命不全濟，如何放捨而欲退還？三者我在家時處理家務…..，如何貧苦不相賑恤，令彼歡喜而欲退還？

เมื่อพ่อค้าได้ยินเช่นนี้ จึงยิ่งพากเพียรเป็นทบเท่าทวีคูณ เกิดจิตที่ประเสริฐ 3 ประการแล้วเข้าสู่มหาสมุทรโดยไม่ถอย อันจิต 3 ประการนั้นเป็นไฉน? คือ 1.พ่อแม่พี่น้องญาติมิตรยังยากไร้อยู่ เราจะไม่มีอะไรกลับไปช่วยเหลือได้อย่างไร? 2.ตระกูลของเราเคยร่ำรวย พวกเขาได้มอบอาภรณ์และอาหารแก่เราด้วยความสงสาร บัดนี้เขาเหล่านั้นยากไร้ขัดสน แล้วเราจะไม่ใยดี หวนกลับไปได้อย่างไร? 3.ครั้งที่เราอยู่กับครอบครัวก็จัดการงานบ้านกิจการน้อยใหญ่... เมื่อทุกข์ยากไม่อาจสงเคราะห์ ทำให้พวกเขามีความสุข แล้วจะกลับไปได้อย่างไร?

6. ทบทวนความคิด

「菩薩摩訶薩亦復如是發菩提心，觀於十方六趣四生，皆是我之宿世父母，憐愍我故造諸惡業，墮於地獄、餓鬼、畜生受諸苦惱。以是因緣而自思惟：『以何方便濟斯苦難？』作是念已，唯有入於六波羅蜜多大法海中，求佛種智，拯濟有情生死之苦。如是思已，發大勇猛無退屈心，」

พระโพธิสัตว์มหาสัตว์ก็เกิดโพธิจิตเช่นนี้ ได้พิจารณาสัตว์ทั้ง 6 ภูมิ ที่มีการเกิด 4 ประเภท ตลอดทิศทั้งสิบแล้ว ว่าล้วนคือบิดามารดาของตนในอดีต เพราะเอ็นดูสงสารเราจึงทำความชั่วนานา แล้วตกนรก เป็นเปรต เดรัจฉานรับทุกข์ทรมานทั้งหลาย เพราะเหตุปัจจัยนี้จึงคิดเองได้ว่า “จะมีวิธีบำบัดทุกข์ภัยนั้นอย่างไรหนอ?” เมื่อดำริเช่นนี้แล้ว จึงเห็นว่ามีแต่การเข้าสู่ห้วงมหรรณพแห่งธรรมที่ยิ่งใหญ่คือบารมี 6 ประการ เท่านั้น เพื่อหมายมุ่งพุทธปัญญา บำบัดทุกข์จากสังสารวัฏของหมู่สัตว์” เมื่อมีดำริเช่นนี้แล้ว จึงเกิดมหาจิตที่แกล้วกล้าไม่เสื่อมถอยโค้งงอ

7. มารจำแลง

菩提善伴法及法師。行至中路遇一魔王領諸眷屬，或現天身，或顯人身、婆羅門身，或作商主、苾芻、苾芻尼身，或餘種種異類之身。…

เมื่อบรรดากัลยาณมิตรและธรรมจารย์ผู้ร่วมทางโพธิ ได้ลุถึงหนทางนั้นแล้วจึงได้พบพญามารตนหนึ่งนำบรรดาพลมาร บ้างปรากฏกายเป็นเทวดา เป็นกายมนุษย์ เป็นกายของพราหมณ์ เป็นกายของพ่อค้า เป็นกายของภิกษุและภิกษุณี บ้างก็เป็นกายลักษณะต่างๆ ที่เหลืออีกมากมาย

8. หนทางสู่จุดหมาย

魔王復云：『我初發心亦復如是，為度一切苦惱衆生，出生死家，度大流轉，曠野砂磧備受飢渴，盜賊恐怖衆難非一，方至六度大法海中。或遇乞頭，或逢乞眼耳鼻舌身手足支節，心肺腸胃肝膽脾腎，國城妻子、奴婢僕使。如是種種隨乞而施，不生慳悋勤求智寶。經無量劫，生死流轉在於苦海，雖受種種諸苦難事，猶不能獲無上菩提，…』

พญามารยังกล่าวว่า “สมัยที่เราเพิ่งบังเกิดโพธิจิตก็เป็นเหมือนท่านนี้แหละ ที่เพื่อจะโปรดหมู่สัตว์ผู้ตกทุกข์ทั้งปวง หมู่ผู้ที่พ้นจากสังสารวัฏได้หมุนเวียนพลัดเปลี่ยนกันเข้าสู่ทุ่งโล่ง ทะเลทรายได้รับความหิวกระหาย ถูกกรรโชกจากโจรร้ายที่น่าสะพรึงกลัว ไม่ได้มีอันตรายเพียงอย่างเดียวเท่านั้น ในการเข้าถึงห้วงมหรรณพแห่งธรรมที่ยิ่งใหญ่คือบารมี 6 ประการ บ้างก็เจอผู้มาขอศีรษะ ผู้ขอดวงตา หู จมูก ลิ้น กาย มือ เท้า ข้อกระดูก หัวใจ ปอด ลำไส้ กระเพาะ ตับ ดี ม้าม ไต บ้านเมือง ภริยา บุตร ทาสชายหญิง และก็ได้บริจาคตามที่ขอทั้งปวง มิเกิดความหวงแหนเลย เพียรมุ่งแต่รัตนปัญญา ผ่านไปหาประมาณกัลป์ไม่ได้ เวียนว่ายอยู่ในวัฏฏะแห่งทะเลทุกข์ แม้จะได้เสวยทุกข์อันตรายนานัปการเช่นนี้ ก็ยังมิได้บรรลุพระอนุตรสัมโพธิญาณ...”

9. น้อมใจสู่มรรคอื่น

以是勸仁不須勞苦，應求解脫自取涅槃。又三無數劫受諸勤苦，方能獲得佛果菩提。…無智愚人心希佛果，備歷艱苦經無量劫，尚未聞證阿羅漢果，何況能得無上菩提。譬如有人獲一小鳥，更見有一迦嚕囉王，即放手中已所執鳥，便前捕捉迦嚕囉王。大者飛翔，小者復失。愚求佛果亦復如是，棄此求餘二果俱失。

เช่นนี้แหละ จึงขอให้ผู้มีความเพียรอย่าได้ยากลำบากเลย พึงแสวงหาความหลุดพ้นแล้วถึงนิพพานเฉพาะตนเถิด หาไม่แล้วต้องทุกข์ยากถึง 3 อสงไขยกัลป์ จึงได้บรรลุพุทธผล ผู้โง่เขลาไร้ปัญญามีจิตหวังแต่พุทธผล แม้จะพบความยากลำบากมาแล้วเป็นเวลาประมาณกัลป์ไม่ได้ ก็ยังไม่ได้ยินว่าได้บรรลุอรหันตผล แล้วจักประสาอะไรกับการบรรลุพระอนุตรสัมโพธิญาณ อุปมาบุคคลได้นกน้อยมาตัวหนึ่ง แล้วเห็นครุฑราชา จึงปล่อยนกที่จับไว้ไป เพื่อจะไล่จับครุฑราชานั้น อันนกใหญ่ที่โผบินนั้นหรือ แม้นกน้อยยังหลุดหาย ผู้โง่เขลาแสวงหาพุทธผลก็เป็นเช่นนี้ ที่ละทิ้งสิ่งนี้แล้วแสวงหาสิ่งอื่น ย่อมจะพลาดทั้ง 2 สิ่งเป็นแน่แท้


10.

爾時，彌勒菩薩摩訶薩觀察一切道場眾會，指示善財而作是言：「善男子！菩提心者，猶如種子，能生一切諸佛法故；菩提心者，猶如良田，能長眾生白淨法故；菩提心者，猶如大地，能持一切諸世間故；菩提心者，猶如淨水，能洗一切煩惱垢故；菩提心者，猶如大風，普於世間無所礙故；

สมัยหนึ่ง พระเมตไตรยโพธิสัตว์มหาสัตว์ได้พิจารณามหาชนในธรรมสันนิบาต แล้วสั่งสอนสุธนกุมารว่า ดูก่อนกุลบุตร ผู้มีโพธิจิตนั้นอุปมาดังเมล็ดพันธุ์ เหตุเพราะสามารถก่อเกิดพุทธธรรมทั้งปวง ผู้มีโพธิจิตอุปมาผืนเกษตรที่ดีเหตุเพราะสามารถยังให้วิศุทธิธรรมของสรรพสัตว์งอกงาม ผู้มีโพธิจิตอุปมามหาปฐพี เหตุเพราะสามารถทรงไว้ซึ่งโลกทั้งปวง ผู้มีโพธิจิตอุปมาน้ำบริสุทธิ์เหตุเพราะสามารถชำระมลทินกิเลสทั้งปวง ผู้มีโพธิจิตอุปมามหาวาโยเหตุเพราะไม่มีสิ่งใดในโลกกั้นขวางได้

11.

菩提心者，猶如盛火，能燒一切諸見薪故；菩提心者，猶如淨日，普照一切諸世間故；菩提心者，猶如盛月，諸白淨法悉圓滿故；菩提心者，猶如明燈，能放種種法光明故；菩提心者，猶如淨目，普見一切安危處故；菩提心者，猶如大道，普令得入大智城故；…」

ผู้มีโพธิจิตอุปมาเพลิงที่รุ่งเรืองเหตุเพราะสามารถเผาพลาญฝืนแห่งทิฐิทั้งปวง ผู้มีโพธิจิตอุปมาดวงอาทิตย์แจ่มใสเหตุเพราะสามารถส่องสว่างไปทั่วในโลกทั้งปวง ผู้มีโพธิจิตอุปมาจันทร์เพ็ญเหตุเพราะวิศุทธิธรรมทั้งหลายล้วนบริสุทธิ์ ผู้ทีโพธิจิตอุปมาดวงประทีปเหตุเพราะฉายรัศมีแห่งธรรมนานาประการ ผู้มีโพธิจิตอุปมาจักษุที่บริสุทธิ์เหตุเพราะมองเห็นสถานที่มีภัยและปลอดภัยได้โดยทั่ว ผู้มีโพธิจิตอุปมาถนนสายใหญ่เหตุเพราะยังให้ถึงนครแห่งปัญญา

12.

「善男子！菩提心者，成就如是無量功德；舉要言之，應知悉與一切佛法諸功德等。何以故？因菩提心出生一切諸菩薩行，三世如來從菩提心而出生故。是故，善男子！若有發阿耨多羅三藐三菩提心者，則已出生無量功德，普能攝取一切智道。…」

ดูก่อนกุลบุตร ผู้มีโพธิจิตจักพึงสำเร็จในกุศลไม่มีประมาณดังต่อไปนี้ ดังคำกล่าวนี้ พึงทราบว่ากุศลทั้งหมดจักเทียมเท่ากุศลต่างๆของพุทธธรรมทั้งหลาย ด้วยเหตุไฉนนั้นฤๅ เหตุเพราะโพธิจิตก่อเกิดโพธิสัตวจริยาทั้งปวง พระตถาคตเจ้าทั้ง ๓ กาลก็ก่อเกิดจากโพธิจิตนี้ ด้วยเหตุนี้ กุลบุตรเอ๋ย หากมีผู้ที่บังเกิดพระอนุตรสัมมาสัมโพธิจิต ย่อมก่อเกิดกุศลที่ไม่มีประมาณแล้ว สามารถสงเคราะห์แก่สัพพัญญุตญาณได้ ...




คัดลอกพุทธวัจนะธรรม 12 ข้อ จาก 108 ข้อ จาก หนังสือโพธิจิต

ซึ่งเรียบเรียงโดย หลวงจีนวิศวภัทร เสี่ยเกี๊ยก วัดเทพพุทธาราม จังหวัด ชลบุรี

 

南 無 阿 彌 陀 佛 南 無 阿 彌 陀 佛 南 無 阿 彌 陀 佛 南 無 阿 彌 陀 佛 南 無 阿 彌 陀 佛 南 無 阿 彌 陀 佛 南 無 阿 彌 陀 佛 南 無 阿 彌 陀 佛 南 無 阿 彌 陀 佛 南 無 阿 彌 陀 佛 南 無 阿 彌 陀 佛
อนุโมทนาครับ

 

อา มี ถอ ฝอ

 

สาธุๆ สามนิกายใหญ่ ศึกษาให้ลึก แล้วท่านจะแจ้งเองว่าลงที่เดียวกัน ปฏิบัติเองบรรลุเอง ไม่มีใครมาแต่งมาตั้ง 84000มรรคาทางใครทางมันเดินเองถึงเอง สู่จุดหมายเดียวกัน นิพพานํ ปรมํ สุขํ สาธุๆ