ท่านเดินจงกลมวันละกี่นาที

ก่อนจะเข้าสู่คำถาม เพื่อนนักปฏิบัติคงจะเคยเดินจงกรมกันมามากแล้ว ซึ่งการปฏิบัติโดยอริยาบทเดินนั้นสำหรับผู้ที่ฝึกปฏิบัติใหม่ๆอาจดูจะเป็นเรื่องยากหรือบางคนอาจคิดว่าง่ายก็แค่เดินไปเดินมาเท่านั้นเอง การเดินจงกรมนั้นมีหลายวิธีแล้วแต่แบบไหนที่ถูกกับจริต บางคนอาจจะเดินช้าแบบวัดมหาธาตุหรือวัดอัมพวันซึ่งมีถึง 6 จังหวะ บางสำนักก็ย่อลง บางอาจารย์ก็ให้เดินแบบสบายๆแบบที่เราเดินเป็นประจำ แต่สิ่งที่สำคัญที่เราจะพบได้จากการเดินจงกรมคือสภาวะธรรมหลากหลายที่เกิดขึ้น ทั้งเวทนา ความคิด ผัสสะ (การสัมผัสทางกายเมื่อเท้ากระทบพื้นเป็นต้น) ซึ่งเมื่อพิจารณาให้ดีหรือไม่พิจารณาเลยก็ตามสิ่งทั้งหลายเหล่านี้ก็จะเกิดขึ้นและดับไปโดยที่บางครั้งเราไม่ทันรู้ตัวเลย ถ้าท่านปฏิบัติได้ถูกวิธีและถูกจริตท่านจะรู้ตัวได้เองเลยว่า สติสัมปชัญญะของท่านจะเพิ่มมากขึ้น และเมื่อใดที่เราก้าวย่างคำบริกรรมหรือสติจะผุดขึ้นมาในใจเสมอทำให้เราสามารถปฏิบัติได้บ่อยๆแม้ในเวลาที่เราทำงานหรือทำอะไรก็ตาม ถ้าท่านเคยปฏิบัติแบบอื่นแล้วยังไม่เห็นผล ผมอยากให้ท่านได้ลองดูบ้าง ใหม่ๆอาจจะครั้งละ 10 นาที 15 นาทีแล้วค่อยๆเพิ่มเรื่อยๆเป็น 1 ชั่วโมงหรือตามที่เราต้องการ อาจจะทำสลับกับนั่งสมาธิ ก็จะทำให้เกิดผลดียิ่งขึ้น เมื่อถึงตอนนั้นท่านก็จะตอบผมได้ว่าท่านเดินจงกรมวันละกี่นาที สำหรับผมถ้าไม่ติดภารกิจใดๆจริงๆแล้วจะเดินจงกรมวันละ 1 ชั่วโมงครับ..ขอแถมท้ายด้วยบทความดีๆครับ

เดินจงกรม อุบายฝึกสติที่ดีที่สุด..

ที่ผ่านมาเวลาเราเดินกันในชีวิตประจำวัน เราเคยสังเกตไหมว่าเราเดินอย่างไร ส่วนใหญ่มักจะไม่ค่อยสังเกต สติสัมปชัญญะเลยไม่มีโอกาสได้เกิด ด้วยเหตุนี้พระพุทธเจ้าจึงทรงสร้างอุบายให้เราใช้การเดินให้เป็นประโยชน์ต่อการสร้างสติสัมปชัญญะ ด้วยการให้เราหัดเดินกันใหม่ ให้เดินไปด้วยสังเกตไปด้วย

เริ่มจากสังเกตความรู้สึกหนักๆที่เท้า ว่าหนักเท่ากันทั้งสองข้างหรือไม่ หากข้างใดข้างหนึ่งหนักกว่า ก็ให้สังเกตเห็น แล้วก็ให้ทดลองทิ้งน้ำหนักให้เท่ากันทั้งสองข้าง ในขณะเดียวกันก็ให้ตามดูความเปลี่ยนแปลงของความรู้สึกที่เท้าไปเรื่อยๆ เมื่อทดลองทิ้งน้ำหนักไปที่เท้าข้างเดียว ก็สังเกตให้เห็นว่าความรู้สึกหนักทั้งสองข้างนั้นหายไปแล้ว หลังจากนั้นก็เตรียมตัวก้าว ด้วยการทดลองดูว่า ก้าวขนาดไหนรู้สึกอย่างไร ก้าวขนาดไหนจึงจะสบาย เพราะเมื่อสบายแล้ว การสังเกตจะง่ายขึ้น

ก่อนจะก้าวแต่ละก้าว ให้สังเกตเท้าที่กำลังก้าวก่อน แล้วจึงก้าว และเมื่อก้าวแล้ว ก็ให้ใส่ใจที่เท้านั้น อย่าปล่อยใจไปที่อื่น ให้สังเกตเท้านั้นไปเรื่อยๆ ระยะที่ฝึกใหม่ๆอาจจะเริ่มด้วยการสังเกตทีละเท้าก่อน เมื่อเท้าซ้ายจะก้าว ก็สังเกตที่เท้าซ้ายก่อนแล้วจึงก้าว ก้าวเสร็จก็สังเกตที่เท้าซ้ายต่อ สังเกตการเคลื่อนกายที่มีผลต่อเท้าซ้าย สังเกตว่าเท้าซ้ายรับน้ำหนักเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งรู้สึกตึงอย่างไร สำรวจให้ชัดเจนว่าตึงส่วนไหน จนกระทั่งดีที่สุดแล้วจึงย้ายจิตไปที่เท้าขวาบ้าง ทำไปทำมา สลับไปมาอยู่อย่างนี้ แล้วจะพบว่ายิ่งขยันสังเกตสติสัมปชัญญะจะยิ่งเกิดมากขึ้น และเกิดเร็วขึ้นเรื่อยๆ

การก้าวเดินแต่ละครั้งหากสังเกตได้ สติสัมปชัญญะก็จะเกิดทุกครั้ง จะหลุดบ้าง ทันบ้าง ไม่ทันบ้าง ก็ไม่เป็นไร ทันเท่าไหนก็เท่านั้น ไม่ต้องคาดหวังอะไร สำคัญที่ต้องใจเย็นๆ ค่อยๆฝึก ค่อยๆเคลื่อนกายไปช้าๆ เพราะยิ่งเคลื่อนช้าเท่าไร ก็จะยิ่งสังเกตได้ชัดเท่านั้น

การเดินจงกรมอย่างถูกวิธีนั้นจะให้ผลไว เพราะเป็นวิธีฝึกสติที่ทำได้นานๆโดยไม่เบื่อ หากรู้สึกเบื่อก็อย่าหยุดเดิน ให้ฝืนเดินต่อไปเรื่อยๆ แล้วจะพบว่า ในที่สุดความเบื่อจะหายไปเอง เพราะสาเหตุของความเบื่อก็คือใจที่ยังไม่นิ่ง ยังปรุงแต่งอยู่เรื่อยๆ แต่เราจะสังเกตไม่ทัน การเพียรเดินไปเรื่อยๆ จะทำให้สติเพิ่มมากขึ้น จนใจเริ่มนิ่งขึ้น แล้วความเบื่อจะหายไปเอง

ความพากเพียรคือหนทางเดียวที่จะทำให้เราไปสู่จุดหมายปลายทางที่มุ่งหวังไว้ในที่สุด




อานิสงส์ของการเดินจงกรม


พระพุทธเจ้าแสดงอานิสงส์ของการเดินจงกรมไว้ว่า เป็นการฝึกความอดทนและเป็นการออกกำลัง ทำให้ร่างกายแข็งแรง สุขภาพดี ไม่มีโรคภัยไข้เจ็บ ยิ่งหากเดินหลังกินอาหารมาอิ่มๆ ด้วยแล้ว ก็จะทำให้อาหารย่อยง่ายและไม่ง่วงเหงาหาวนอนด้วย

ในบรรดาสมาธิที่เกิดในสี่อิริยาบทที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้ได้แก่ สมาธิจากการนั่ง การนอน การยืน การเดินนั้น ไม่มีสมาธิใดสู้สมาธิจากการเดินได้ สมาธิจากการเดินเป็นสมาธิที่ยอดเยี่ยมและพิเศษที่สุด เพราะแม้กายจะเคลื่อนไหวตลอด แต่ใจก็เป็นสมาธิ สามารถตั้งมั่นอยู่ได้ สมาธิที่เกิดจากการเดินจึงเป็นสมาธิชนิดไม่ปักดิ่ง พร้อมสำหรับการมองดูใจ สังเกตใจ เป็นสมาธิที่พร้อมที่จะยกระดับจิตใจขึ้นสู่วิปัสสนาปัญญา

การเดินจงกรมที่ถูกวิธีจึงไม่ใช่เดินเพื่อให้ได้ระยะทาง หรือเดินเพื่อนับเที่ยวนับรอบ แต่เป็นการเดินเพื่ออาศัยกัปกิริยาของการเดินมาสังเกต เป็นการเดินเพื่อฝึกให้ใจอยู่กับเหตุการณ์ปัจจุบัน หยุดคิดถึงเรื่องอดีต เรื่องอนาคต ยิ่งเราสามารถสังเกตปัจจุบันการเดินได้เท่าไร ใจของเราก็จะยิ่งหยุดดิ้นพล่านไปในอดีตและอนาคตมากเท่านั้น

เรื่องสำคัญของการปฎิบัติธรรมก็คือ เราต้องฝึกสังเกตให้มาก จะทำอะไร จะคิดอะไร ก็ให้สังเกตตลอด เพื่อฝึกสติสัมปชัญญะให้แคล่วคล่องว่องไว สามารถนำไปดูใจของเราได้ทันท่วงที

จากหนังสือ รู้จักใจคือกำไรชีวิต: พระอาจารย์มานพ อุปสโม
ฐิติขวัญ เหลี่ยมวัฒนา : เรียบเรียง
สำนักพิมพ์อมรินทร์ พิมพ์แจกเป็นธรรมทาน

 

สาธุ
ขออนุโมทนาบุญกับท่านเปลือกไม้ครับ
ตัวผมไม่ได้เดินจงกรมตามวิธีการที่ครบสูตรสมบูรณ์ แต่จะใช้วิธีกำหนดรู้การก้าวของเท้า หรือบางทีก็นึกบทบริกรรมภาวนาไปพร้อมกับการก้าวเดิน เดินออกจากบ้านตอนเช้ามักจะสวดมนต์เบาๆ บทประจำคือ กรณียเมตตสูตร

 

อนุโมทนาครับ กรณียเมตตสูตร บทนี้ผมก็สวดเป็นประจำทุกวันครับ<!-- / message --><!-- sig -->

 

ผมเดินครั้งละ30นาทีครับ ไม่ได้เดินทุกวันเพราะเดินในบ้าน ต้องจอดรถ
และถ้าเดินนาน มันก็จะยิ่งดึก แถวนี้ จอดรถนอกบ้าน อันตรายครับ
บางครั้งผมลองเอาสติไว้ที่เท้าข้างเดียว แหม มันแปลกดีหนอ มันเหมือนขาเรากระเผกๆ ไม่เท่ากันยังไงไม่รู้
เมื่อก่อนเดินไหม่ๆก็ช้า ตอนนี้เดินจะปรกติแล้วครับ แต่ยังไม่ได้เดินขนาดเอาชนะความเบื่อเลยคือเบื่อก็เลิกไม่กิน30นาที

 

คำว่า"เดินจงกลม" อันนี้เขียนผิดครับ
ที่ถูกต้อง คือ "เดินจงกรม" ครับ

 

ขอบคุณมากแก้ไขแล้วครับ เหลือแต่หัวข้อแก้ไขไม่ได้ ตอนโพสลืมดูครับ
(แสดงว่าขาดสติหรือเผลอไปแล้ว)พอดีรีบนะครับ
อนุโมทนากับคุณดำรงด้วยครับ การเดินจงกรมต้องอาศัยพื้นที่บ้าง และถ้าเดินแบบถ้ามีคนอื่นเห็นด้วยบางทีก็ไม่ค่อยดีคือว่าถ้าเขาอนุโมทนากับเรามันก็เป็นบุญถ้าเขาปรามาสมันก็เป็นบาปกับตัวเขา ถ้ามีพื้นที่น้อยจะเดินแบบช้าก็ดีเหมือนกันนะครับไช้ระยะทางไม่เกิน 4 เมตรก็พอแล้วครับ ดูตามแบบหลวงพ่อจรัญ วัดอัมพวันก็ได้ครับ

 

เอ.....ของสายอื่นเราไม่รู้ น่ะ

แต่สำหรับเราใช้เดินจนธูปหมด น่ะ......

ถ้าอยากจะเดินนานก็เอาธูปก้านใหญ่ๆ หน่อยก็ได้ ไม่ผิดกติกา ครับ

 

เดินจงกรมวันละ 0 นาทีครับ ไม่เดินเลย แหะๆ

 

แต่อย่างไรวันหนึ่งเราก็ต้องเดินไปโน่นไปนี่ เพียงแต่เพิ่มสติเข้าไปอีกเล็กน้อย เช่นกำหนดรู้เท้าว่าตอนนี้เราเดินเท้าซ้าย หรือขวา แบบทหาร(ซ้ายขวาซ้าย)เร็วๆก็ได้นะ ก็เท่ากับเราได้ปฏิบัติไปแล้วครับ

 

ผมไม่ได้เดินเลยครับ แต่จะปั่นจักรยานเดินสติและพิจารณาธรรมแทบทุกเช้า วันละ ๑ ชั่วโมง หลังออกจากสมาธิตอนเช้ามืดครับ ส่วนตอนค่ำได้แต่นั่งสมาธิอย่างเดียวรอบละประมาณ ๑ ชั่งโมงครับ ตอนกลางวันผมจะสบายอยู่กับปัสสัทธิที่ลมหายใจครับ

 

ขออนุโมทนาด้วยครับ

 

สำหรับผมไม่ได้กำหนดว่าจะนานเท่าไร ทำไปเรื่อยๆถ้าใจยังรู้สึกว่าสบายๆ ผมจะเดินตอนกลางคืน หลังจากนั่งสมาธิแล้ว เพื่อผ่อนคลาย....ครับ

 

คำถาม ตอนคุณเดิน จิตของคุณอยู่ที่ไหนกัน

 

ฐานของจิตผมจะอยู่บริเวณลิ้นปี่ครับ แต่จะกำหนดรู้สภาวะการเดินไปด้วยคือรู้ว่ากายเราเดินอยู่แต่ไม่ได้เพ่งให้จิตอยู่ที่เท้าครับ แต่ตอนเริ่มฝึกใหม่ๆจะกำหนดที่เท้าครับ ฐานของจิตหลวงปู่ดูลย์ อตุโล สอนว่าอยู่ที่ไหนก็ได้ที่รู้สึกว่าสบายครับ
วิธีการแต่ละคนคงไม่เหมือนกันมีอะไรดีๆก็แนะนำได้ในฐานะนักปฏิบัติด้วยกันครับ ขออนุโมทนา

 

อนุโมทนาสาธุ....ค่ะ เราไม่ได้คิดเป็นวันหรือนาทีค่ะ แล้วแต่บางจังหว่ะ ถ้านึกได้ก็จะกำหนดลมหายใจขณะเดินค่ะ นั่งทำงานอยู่ก็กำหนดค่ะ แต่ว่าส่วนใหญ่จะลืมค่ะ ^_^

 

ของผมอยู่ที่ปัจจุบันครับ

 

ขออนุโมทนาครับ อยู่ที่ปัจจุบันหมายถึงรู้ตอนยกเท้า ระหว่างยก เท้าสัมผัสพื้น จิตรับรู้การสัมผัส ใช่ไหมครับหรืออย่างไร และคุณเดินแบบไหนครับ

 

เมื่อปฏิบัติธรรมอยู่ อารมณ์ปัจจุบันสำคัญที่สุดครับ กล่าวคือเราไม่เอาอดีตเพราะมันผ่านมาแล้ว ตัวอย่างเช่น เมื่อท่านแขนขาดไปแล้ว ท่านเสียดายอย่างไร มันก็ทำให้มีแขนกลับมาเหมืนเดิมไม่ได้ หรือท่านคิดถึงอนาคต กับเหตุการณ์ที่ยังมาไม่ถึง ซึ่งยังไม่เกิดขึ้นจริง สามารถเปลี่ยนแปลงไปได้เสมอ ส่วนปัจจุบัน จะทำให้เราไม่หลงไป,โลภไป,โกรธไป กับจิตที่ปรุงแต่ง ฉะนั้นเวลาปัจจุบัน จึงเป็นทางเดียวที่ทำให้กิเลสมารเข้าไม่ถึง ปรุงแต่งจิตเราไม่ได้นั้นเอง "อยู่กับอารมณ์ปัจจุบัน เป็นวิธีเดียวที่ทำให้มารหลง"

 

หนังสือเล่มนี้สอนการเดินจงกรมแบบหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ครับ

วิธีการทำสมาธิแบบหลวงปู่มั่น

เล่าโดย ท่านพระอาจารย์มหาบัว ญาณสัมปันโน ( พระธรรมวิสุทธิมงคล ) วัดป่าบ้านตาด อ . เมือง จ . อุดรธานี อธิบายวิธีเดินจงกรม ทิศทางและความสั้นยาวของทางสำหรับเดินจงกรม รวมทั้งการยืนกำหนดรับฟัง หรือพิจารณากรรม มีการอธิบายเวลานั่งสมาธิภาวนาคือการทำจิตให้รู้มีสติ คือความระลึกรู้อยู่กับใจ ข้อสังเกตและระวังในขณะภาวนา อย่าให้จิตภาวนาดูนรก สวรรค์ ดูเวรกรรมของตนหรือผู้อื่น และการออกจากสมาธิภาวนา ควรพึงออกด้วยความมีสติประคองใจ
อ่าน​

 

การเดินจงกรม หลวงพ่อจรัญ วัดอัมพวัน
วิธีปฏิบัติกรรมฐานเบื้องต้น

การเดินจงกรม
ก่อนเดินให้ยกมือไขว้หลัง มือขวาจับข้อมือซ้าย วางไว้ตรงกระเบนเหน็บ ยืนตัวตรง เงยหน้า หลับตา ให้สติจับอยู่ที่ปลายผม กำหนดว่า “ยืนหนอ” ช้า ๆ ๕ ครั้ง เริ่มจากศีรษะลงมาปลายเท้า และจากปลายเท้าขึ้นไปบนศีรษะ กลับขึ้นกลับลงจนครบ ๕ ครั้ง
แต่ละครั้งแบ่งเป็นสองช่วง ช่วงแรก คำว่า “ยืน” จิตวาดมโนภาพร่างกาย จากศีรษะลงมาหยุดที่สะดือ คำว่า “หนอ” จากสะดือลงไปปลายเท้า กำหนดคำว่า “ยืน” จากปลายเท้ามาหยุดที่สะดือ คำว่า “หนอ” จากสะดือขึ้นไปปลายผม กำหนดกลับไปกลับมา จนครบ ๕ ครั้ง ขณะนั้นให้สติอยู่ที่ร่างกาย อย่าให้ออกไปนอกกาย
เสร็จแล้ว ลืมตาขึ้น ก้มหน้าทอดสายตาไปข้างหน้าประมาณ ๑ ศอก สติจับอยู่ที่เท้า การเดิน กำหนดว่า “ขวา...” “ย่าง...” “หนอ...” กำหนดในใจ คำว่า “ขวา” ต้องยกส้นเท้าขวาขึ้นจากพื้นประมาณ ๒ นิ้ว เท้ากับใจนึกต้องให้พร้อมกัน “ย่าง” ต้องก้าวเท้าขวาไปข้างหน้าช้าที่สุดเท้า ยังไม่เหยียบพื้น คำว่า “หนอ” เท้าลงถึงพื้นพร้อมกัน เวลายกเท้าซ้ายก็เหมือนกัน กำหนดว่า “ซ้าย...” “ย่าง...” “หนอ...” คงปฏิบัติ เช่นเดียวกันกับ “ขวา...” “ย่าง...” “หนอ...”
ระยะก้าวในการเดิน ห่างกันประมาณ ๑ คืบ เป็นอย่างมากเพื่อการทรงตัว ขณะก้าวจะได้ดีขึ้น เมื่อเดินสุดสถานที่ใช้แล้ว ให้นำเท้ามาเคียงกัน เงยหน้าหลับตา กำหนด “ยืนหนอ” ช้า ๆ อีก ๕ ครั้ง ทำความรู้สึกโดยจิต สติ รู้อยู่ตั้งแต่กลางกระหม่อม แล้วกำหนด “ยืนหนอ” ๕ ครั้ง เบื้องต่ำตั้งแต่ปลายผมลงมาถึงปลายเท้า เบื้องบนตั้งแต่ปลายเท้าขึ้นมา “ยืนหนอ” ๕ ครั้ง แล้วหลับตา ตั้งตรง ๆ เอาจิตปักไว้ที่กระหม่อม เอาสติตาม ดังนี้ “ยืน.....” (ถึงสะดือ) “หนอ.....” (ถึงปลายเท้า) หลับตาอย่าลืมตา นึกมโนภาพ เอาจิตมอง ไม่ใช่มองเห็นด้วยสายตา “ยืน……” (จากปลายเท้าถึงสะดือ หยุด) แล้วก็ “หนอ…….” ถึงปลายผม คนละครึ่ง พอทำได้แล้ว ภาวนา “ยืน….หนอ....” จากปลายผม ถึงปลายเท้าได้ทันที ไม่ต้องไปหยุดที่สะดือ แล้วคล่องแคล่วว่องไว ถูกต้องเป็นธรรม
ขณะนั้นให้สติอยู่ที่ร่างกายอย่าให้ออกไปนอกกาย เสร็จแล้วลืมตาขึ้น ก้มหน้า ทอดสายตาไปข้างหน้าประมาณ ๑ ศอก สติจับอยู่ที่เท้า การเดิน กำหนดว่า “ขวา...” “ย่าง...” “หนอ...” กำหนดในใจ
คำว่า “ขวา” ต้องยกส้นเท้าขวาขึ้นจากพื้นประมาณ ๒ นิ้ว เท้ากับใจนึกต้องให้พร้อม
คำว่า “ย่าง” ก้าวเท้าขวาไปข้างหน้าให้ช้าที่สุด เท้ายังไม่เหยียบพื้น
คำว่า “หนอ” เท้าเหยียบพื้นเต็มฝ่าเท้า อย่าให้ส้นเท้าหลังเปิด
เวลายกเท้าซ้ายก็เหมือนกัน กำหนดคำว่า “ซ้าย...” “ย่าง...” “หนอ...” คงปฏิบัติเช่นเดียวกับ “ขวา...” “ย่าง...” “หนอ...” ระยะก้าวในการเดินห่างกันประมาณ ๑ คืบ เป็นอย่างมาก เพื่อการทรงตัวขณะก้าวจะได้ดีขึ้น เมื่อเดินสุดสถานที่ใช้เดินแล้ว พยายามใช้เท้าขวาเป็นหลักคือ “ขวา...” “ย่าง...” “หนอ...” แล้วตามด้วยเท้า “ซ้าย...” “ย่าง...” “หนอ...” จะประกบกันพอดี
แล้วกำหนดว่า “หยุด... หนอ...” จากนั้นเงยหน้า หลับตากำหนด “ยืน... หนอ...” ช้า ๆ อีก ๕ ครั้ง เหมือนกับที่ได้อธิบายมาแล้ว ลืมตา ก้มหน้า ท่ากลับ การกลับกำหนดว่า “กลับหนอ” ๔ ครั้ง คำว่า “กลับหนอ”

• ครั้งที่หนึ่ง ยกปลายเท้าขวา ใช้ส้นเท้าขวาหมุนตัวไปทางขวา ๙๐ องศา
• ครั้งที่ ๒ ลากเท้าซ้ายมาติดกับเท้าขวา
• ครั้งที่ ๓ ทำเหมือนครั้งที่ ๑
• ครั้งที่ ๔ ทำเหมือนครั้งที่ ๒

หากฝึกจนชำนาญแล้วเราสามารถกำหนดให้ละเอียดขึ้น โดยการหมุนตัวจาก ๙๐ องศา เป็น ๔๕ องศา จะเป็นการกลับหนอทั้งหมด ๘ ครั้ง เมื่ออยู่ในท่ากลับหลังแล้วต่อไปกำหนด “ยืน... หนอ...” ช้า ๆ อีก ๕ ครั้ง ลืมตา ก้มหน้า แล้วกำหนดเดินต่อไป กระทำเช่นนี้จนหมดเวลาที่ต้องการ
​