ขันธ์ 5 หรือ เบญจขันธ์ อธิบายในส่วนที่สองเรื่อง "เวทนา"

ขันธ์ 5หรือ เบญจขันธ์ อธิบายในส่วนที่สองเรื่อง "เวทนา"
<O</O
ลงไว้เพื่อการศึกษาทางพระพุทธศาสนาเพื่อประโยชน์ เพื่อเป็นหนทางในการเข้าใจและเข้าถึง เพื่อการเผยแพร่พระพุทธศาสนาไปยังต่างประเทศ (มีภาษาอังกฤษประกอบ) รายละเอียดจากพจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต)
<O</O
ขันธ์ 5 หรือ เบญจขันธ์ คือ กองแห่งรูปธรรมและนามธรรมห้าหมวดที่ประชุมกันเข้าเป็นหน่วยรวมซึ่งบัญญัติเรียกว่าบุคคลสัตว์ตัวตนเรา-เขาเป็นต้นส่วนประกอบห้าอย่างที่รวมเข้าเป็นชีวิต (The Five Groups of Existence; Five Aggregate)

เวทนาขันธ์ กองเวทนา ส่วนที่เป็นการเสวยรสอารมณ์ ความรู้สึก สุข ทุกข์ หรือ เฉย ๆ (feeling; sensation) มี 4 ประการ

เวทนา 2 การเสวยอารมณ์ (feeling; sensation) แบ่งได้คือ

1. กายิกเวทนา เวทนาทางกาย (physical feeling)
2. เจตสิกเวทนา เวทนาทางใจ (mental feeling)

เวทนา 3 การเสวยอารมณ์ ความรู้สึกรสของอารมณ์ (feeling; sensation) แบ่งได้คือ

1. สุขเวทนา ความรู้สึกสุข สบาย ทางกายก็ตาม ทางใจก็ตาม (pleasant feeling; pleasure)
2. ทุกขเวทนา ความรู้สึกทุกข์ ไม่สบาย ทางกายก็ตาม ทางใจก็ตาม (painful feeling; pain)
3. อทุกขมสุขเวทนา ความรู้สึกเฉย ๆ จะสุขก็ไม่ใช่ ทุกข์ก็ไม่ใช่ เรียกอีกอย่างว่า อุเบกขาเวทนา (neither - pleasant - nor - painful feeling; indifferent feeling)

เวทนา 5 การเสวยอารมณ์ (feeling) แบ่งได้คือ

1. สุข ความสุข ความสบายทางกาย (bodily pleasure or happiness)
2. ทุกข์ ความทุกข์ ความไม่สบาย เจ็บปวดทางกาย (bodily pain; discomfort)
3. โสมนัส ความแช่มชื่นสบายใจ สุขใจ (mental happiness; joy)
4. โทมนัส ความเสียใจ ทุกข์ใจ (mental pain; displeasure; grief)
5. อุเบกขา ความรู้สึกเฉย ๆ (indifference) เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า อทุกขมสุขเวทนา

เวทนา 5 นี้ยังเกี่ยวข้องกับธรรมเรื่องอินทรีย์ 22 อีก ซึ่งจะต้องอธิบายอีกยาว

เวทนา 6 การเสวยอารมณ์ (feeling) แบ่งได้คือ

1. จักขุสัมผัสชาเวทนา เวทนาเกิดจาดความสัมผัสทางตา (feeling arisen from visual contact)
2. โสต-เวทนา เวทนาเกิดจากสัมผัสทางหู (from auditory contact)
3. ฆาน-เวทนา เวทนาเกิดจากสัมผัสทางจมูก (from olfactory contact)
4. ชิวหา-เวทนา เวทนาเกิดจากสัมผัสทางลิ้น (from gustatory contact)
5. กายเวทนา เวทนาเกิดจากสัมผัสทางกาย (from bodily contact)
6. มโนเวทนา เวทนาเกิดจากสัมผัสทางใจ (from mental contact)


ธรรมะของพระพุทธศาสนา