อุบายภาวนาก่อนนอน

อุบายภาวนาก่อนนอน ที่ง่ายแต่ได้ผล​

​

​

ช่วงเวลานอนเป็นจังหวะว่างที่ทุกคนมีแน่ๆอยู่แล้ว
เกือบร้อยทั้งร้อยจะทิ้งเปล่าโดยไม่ได้อะไรทั้งทางโลกทางธรรม
กลอุบายภาวนาอย่างหนึ่งที่ง่ายแต่ได้ผลเกินคาด
เป็นการใช้เวลาที่สูญเปล่านี้ทำประโยชน์ให้มากที่สุด
อยากนำมาแลกเปลี่ยนกัน
ถ้าทดลองแล้วได้ผลหรือไม่ได้ผลอย่างไรช่วยเล่าด้วยก็ดีนะจ๊ะ​

ระดับของสมถะ
สมถะคือสงบชั่วคราวจากกิเลสเพื่อให้จิตตั้งมั่นพร้อมเขยิบขึ้นสู่ภูมิวิปัสสนา
โดยทั่วไปคือเอาใจไปจ่ออยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่งจนจิตนิ่งแนบอยู่กับสิ่งนั้น
สิ่งที่จิตเข้าไปจ่ออยู่เรียกว่าอารมณ์​

ลักษณะที่จิตคิดถึงอารมณ์ หรือยกอารมณ์ขึ้นมานั้น เรียกว่าวิตก
เมื่อจ่อไว้นานพอ อารมณ์ภาวนาจะตรึงจิตให้อยู่กับที่ ไม่สัดส่ายไปไหน​

ลักษณะที่จิตปักหลักแนบอยู่กับอารมณ์นั้นเรียกว่าวิจาร
อารมณ์แต่ละชนิดให้ผลแตกต่างกัน โดยเฉพาะเมื่อจิตตั้งมั่นแล้ว
เช่นถ้าอารมณ์เป็นลมหายใจ จิตนิ่งถูกส่วนแล้วจะสงบรู้อยู่กับกาย
เหมือนถูกลมหายใจจูงเข้ามารู้ เข้ามาดูสำรวจกายทั่วพร้อม
หากอารมณ์เป็นแสงสีหรือรูปทรงใดๆ จิตนิ่งถูกส่วนแล้วจะสงบรู้อยู่กับนิมิต
เหมือนถูกนิมิตจูงไปหาความงามล้ำลึกภายนอก​

นี่จึงเป็นเหตุให้พระพุทธองค์ตีวงกรรมฐานเข้ามาอยู่ในขอบเขตของกายใจ
เพราะเมื่อนิ่งรู้กายใจแล้ว
ก็จะได้พิจารณากายใจนั้นโดยนัยของความเป็นขันธ์ ๕ ต่อไป​

เท่าที่ฟังมา หากกำหนดลมหายใจขณะนอนราบหลายคนจะอึดอัด
ทั้งที่ขณะนั่งทำความรู้ลมเข้าออกก็สงบสบายดี
อันนี้คงขึ้นอยู่กับสรีระ วิธีกำหนด และปัจจัยประกอบอื่นๆ​

เลยคิดว่าน่าหาอารมณ์ให้จิตไปตั้งไว้ตรงจุดดีที่สุด
คือจุดที่ยอมรับกันทั่วไปว่าเป็นที่ตั้งของจิตเอง
ให้นอนราบ หลับตาทำจิตอยู่กับความสบาย
สำรวจดูทั่วกายให้เห็นว่าไม่มีส่วนใดกำเกร็ง
แล้วยกมือวางทาบอก ปลายนิ้วกลาง (ซึ่งเป็นนิ้วที่มีกำลังดีที่สุด)
แตะอยู่กับกระดูกร่องอก
เคาะนิ้วลงกับกระดูกร่องออกนั้น
อย่าแรงจนเจ็บ อย่าเบาจนรู้สึกกระทบน้อย
อย่าเร็วจนเป็นเร่ง อย่าช้าจนไม่รู้ตัว
เคาะไปเรื่อยๆและจับความรู้สึกอยู่เฉพาะตรงกระทบ
อย่าให้จิตสัดส่ายไปไหน
เมื่อยมือก็เปลี่ยนเป็นอีกข้างหนึ่ง​

​

หากเป็นผู้มีความสงบตั้งมั่นดีจากการภาวนาอยู่แล้ว
จะเหมือนจิตเข้าสู่สภาพรู้ ไร้หน้าตาของตนเองได้เร็ว
แต่หากยังภาวนาไม่แข็งนัก อาจต้องเคาะนานหน่อย
แต่ไม่น่าจะเกินสองสามนาทีควรเห็นผลบ้าง​

ถ้าเกิดความปักหลักนิ่งเข้ามาที่กลางอกถูกต้อง
สิ่งที่ตามมาจะเป็นความรู้สึกว่าง และสงบกว้างขวางขึ้นในภายใน
ให้รู้เคาะด้วย ทรงความว่างในภายในนั้นไว้ด้วย
หากรู้สึกว่าแรงเคาะอ่อนลงจนหายไป หรือนิ้วหยุดไปเองโดยไม่ตั้งใจ
แล้วจิตรวมนิ่งอยู่ตรงกลางๆ มีความตื่นรู้อยู่ ก็ไม่ต้องเคาะต่อ​

แต่หากจิตรวมนิ่งแบบเคลิ้ม
ก็ตัดสินใจเองว่าอยากหลับไปทั้งอย่างนั้น (อาจเพลียจากงาน)
หรือว่าจะขยับเคาะต่อเพื่อเรียกความสงบนิ่งแบบตื่นรู้
ระดับของวิปัสสนา​

ถ้ายังไม่นิ่ง ยังไม่รู้สึกสงบตั้งมั่นก็ขอให้เคาะไปเรื่อยๆ
จนเมื่อนิ่งแล้ว โดยเฉพาะเกิดความรู้สึกว่างในภายในยิ่งดี
ให้จ่ออยู่กับความนิ่งว่างนั้น
ดูไปเรื่อยๆว่ามันนิ่งจริงไหม ว่างจริงไหม​

หรือว่ามีความรู้สึกหรือนึกคิด หรือภาพ/เสียงในหัวผุดขึ้นหรือเปล่า
หากเห็นสิ่งใดแปลกปลอมเข้ามาในความนิ่งว่าง
ก็ไม่ต้องไปทำอะไรกับมัน
นอกจากรู้ให้ทันว่าเกิดขึ้น และเท่าทันว่าดับไป​

เห็นโดยความเป็นของอื่นจากฐานสตินั้น
สังเกตว่ามีกระแสความผูกยึดเกิดขึ้นหรือไม่
หากสังเกตออกว่ามี ก็ทำใจกลับมาหาความสงบใหม่
แล้วรู้ให้ทันใหม่ ว่ามีบางสิ่งแปลกปลอมเข้ามาในความนิ่งว่าง
เกิดขึ้นแล้วดับไปโดยเราไม่เป็นผู้บันดาล ไม่เป็นผู้กำหนด​

เห็นอยู่แล้วๆเล่าๆจนกว่าจะรู้สึกเหมือนจิตเขาตั้งมั่นรู้เกิดดับของเขาเอง
สายใยความผูกยึดว่าสิ่งเกิดดับเป็นตัวของจิต
หรือเนื่องด้วยอัตตาของจิตหายไป
จะเหมือนมีความว่างอย่างหนึ่งเป็นผู้ดูธรรมชาติเกิดดับ
ล้วนแล้วแต่เป็นของแปลกปลอม​

ขอให้หลับอย่างมีความสุข ฝันดีนะคะ ​

​

www.dharmamag.com/index.php?option=com_content&view=article&id=307&Itemid=63
www.larndham.net/cgi-bin/kratoo.pl/002171.htm ​

 

ขอบคุณสำหรับคำแนะนำการปฏิบัติที่ดีค่ะ ส่วนมากทำเหมือนกันแต่ไม่เคาะค่ะ ใช้จับความรู้สึกในขณะหายใจและจะใช้ภาวนาบทสวดมนต์ไปเรื่อย ๆ จนหลับไปเมื่อไรไม่รู้ อย่างนี้จะใช้ได้มั้ยเอ่ย

 

ผมก็นอนภาวนาเหมือนกันครับ ภาวนาเหมือนกับตอนที่นั่งสมาธิครับคือภาวนาเกี่ยวกับธรรมบทใดบทหนึ่งคือเช่นโทษของรูป บางทีก็อสุภกรรมฐานครับ จนหลับครับ พอตื่นมาแม้จะนอนแค่3-4ชั่วโมงก็ตามครับจะรู้สึกเหมือนได้หลับมาเต็มที่ครับ (ทั้งนี้อาจจะเพราะเราอยู่ในความสงบก็เป็นได้นะครับ)