ถาม-ตอบปัญหา เรื่องดูจิต โดยธรรมภูต

คำถาม ดูจิตยังไง ถึงจะไม่ติดอาการของจิต ?

คำตอบ โดย ธรรมภูต

การดูจิตที่ถูกต้องนั้น
เราต้องผ่านการปฏิบัติภาวนาอานาปานสติกรรมฐาน
จนกระทั่งรู้จักสภาวะจิตที่สงบตั้งมั่นไม่หวั่นไหวที่แท้จริงเสียก่อน
อันเป็นจิตที่อ่อนควรแก่การงาน (กมฺมนิโย จิตฺตํ)
ซึ่งขณะนั้นเราจะพิจารณาอะไรก็เป็นธรรมไปหมด

เพราะโดยธรรมชาติแล้วจิตชอบออกไปรู้รับอารมณ์
จิตเมื่อกระทบกับอารมณ์แล้ว ที่จะไม่ยึดเป็นไม่มี
จิตจะมีแต่ความสับสนวุ่นวายปรุงแต่งไปตามอารมณ์
อารมณ์แล้วอารมณ์เล่า สับเปลี่ยนหมุนเวียนไปมาตลอดเวลา

ในขณะที่เรายังไม่รู้จักจิตที่แท้จริงนั้น
เมื่อเราดูจิต เราจะรู้สึกตัวก็ต่อเมื่อจิตรู้รับอารมณ์
และปรุงแต่งไปตามอารมณ์นั้นๆ เรียบร้อยแล้ว(เผลอสติ)

เมื่อเราเกิดระลึกรู้ขึ้นแล้ว แทนที่เราจะรีบละวางอารมณ์
เพื่อหยุดการปรุงแต่งของจิตไปตามอารมณ์
เรากลับเปลี่ยนไปสู่อารมณ์จิตอื่นที่ยังมีการปรุงแต่งอยู่นั่นเอง
เพราะเราไม่เคยรู้จักวิธีปล่อยวางอารมณ์และอาการของจิต

โดยเราจะเปลี่ยนอารมณ์จิต
ไประลึกรู้อยู่ที่อาการวางเฉยที่เราตั้งเจตนาไว้แต่ตอนต้น
ว่าต้องรู้เฉยๆเท่านั้น ไม่ต้องทำอะไร (ภาษาธรรมเรียกว่าเฉยโง่)

ซึ่งโดยความเป็นจริงแล้ว
อารมณ์เฉยที่เราไประลึกรู้นั้น ก็คืออาการของจิตอย่างหนึ่ง ซึ่งก็มักตั้งอยู่ได้ไม่นาน
จะมีอารมณ์และอาการของจิตอื่นๆสอดแทรกเข้ามาตลอดเวลา โดยไม่รู้ตัว

เมื่ออารมณ์เฉยนั้นดับไปอารมณ์ใหม่ก็เกิดขึ้นมา(เผลอสติ)อีก
เมื่อระลึกรู้ก็วนมาสู่อารมณ์รู้เฉยๆเช่นเคย
อันเป็นการติดอยู่ในอารมณ์และอาการของจิตจนเป็นวัฏฏะ
ไม่เคยสามารถแยกจิตออกจากอารมณ์ได้เลย

ส่วนผู้ที่ฝึกฝนอบรมภาวนาอานาปานสติกรรมฐานมาจนชำนาญนั้น
เมื่อจิตกระทบกับอารมณ์เข้า ก็จะรีบยกจิตออกจากอารมณ์เหล่านั้น
ก่อนที่อารมณ์เหล่านั้น จะปรุงแต่งจิตให้สับสนวุ่นวายไปตามอารมณ์
มาตั้งไว้ที่ฐานที่ตั้งของสติที่เป็นกรรมฐานของเรา(ฐานเดิม)
เป็นฐานที่ตั้งของจิตที่สงบตั้งมั่นไม่หวั่นไหวไปตามอารมณ์

จิตก็จะพิจารณาเห็นอาการของจิตที่หวั่นไหวไปตามอารมณ์
กับขณะที่จิตสงบตั้งมั่นไม่หวั่นไหวไปตามอารมณ์ว่าแตกต่างกันยังไง

เมื่อฝึกฝนอบรมภาวนาบ่อยๆเข้า จะทำให้จิตมีกำลังสติมากพอ
ในการรีบยกจิตกลับมาตั้งที่ฐานที่ตั้งสติได้อย่างรวดเร็ว
ก่อนที่จิตจะปรุงแต่งไปตามอารมณ์ต่อไป.....


ธรรมภูต

;aa24

 

คำถาม ดูจิตยังไง ถึงจะไม่ติดอาการของจิต ?

ใครที่มีความเห็นต่าง เชิญเลยนะครับ

หรือใครมีคำถามอื่น ฝากคำถามไว้ได้นะครับ แล้วจะมาตอบ

;aa24

 

ถ้าได้สมาธิด้วยก็เหมือนติดปีก หัดทำสมาธิ ไปด้วย หัดเจริญสติไปด้วย
จะทำให้สติมีกำลังมากครับ รับรอง

 

อาการคุณธรรมภูติคือพยามหน่วงนามขันธ์ไว้ที่ อทุกสุขเวทนา และอยู่ที่อพยากตาธรรม โดยพยามครองใจไว้ไม่ให้เปลี่ยนไปแล้วเรียกการเปลี่ยนแปลงของการกระทบว่า เผลอสติ จริงๆแล้วการทรงอารม หากทรงอยู่ในอานาปานสติกรรมฐานสามารถเลือกทรงฌาณในการรักษาใจโดยมีสติละลึกรู้เวทนาและสังขารธรรมที่อพยากตาและอทุกสุขเวทนาได้ และสามารถทำให้ระดับอารมสูงขึ้นไปได้ด้วยตามกำลังของอานาปานสติกรรมฐาน แต่จริงๆแล้วเราสามารถเลือทรงอารมสุข อทุขสุข หรือทุข ก้ได้ สิ่งเหล่านี้เปลี่ยนแปลงไปตลอดเวลาหากยึดไว้หรือพยามจับไว้ที่ตัวใดตัวหนึ่งจะทำให้เกิดทุข ด้วยกำลังของฌาณที่ข่มกิเลสไว้ทำให้ทรงอารมในอทุขสุขเวทนาได้นานนั้นไม่ได้หมายความว่าจะเป็นเช่นนั้นตลอดไป การเปลี่ยนแปลงต่างหากคือเรื่องจริงไม่มีสิ่งใดคงทน จริงๆแล้วจะไม่เลือกทรงอทุขสุขเวทนาเป็นฐานของใจก้ได้จะทรงเมตตาพรหมวิหารธรรมเป็นเครื่องอยู่แทนก้ได้ก้จะอยู่ในสุขเวทนาเป็นฐาน เมื่อกระทบก้ไม่ไหลตามเช่นกันเป็น กุศลสังขารธรรม ไม่ใช่อพยากตาธรรม เราตั้งฐานของใจไว้ก้ได้แต่อย่ายึดควรมองเห็นการเปลี่ยนแปลงเพียงแต่ใจมีความปกติในการเกาะเก่ยวอารมเราจึงเลือกอารมที่เป็นกุศลหรืออพยากตาธรรมไว้เป็นฐานได้
ฐานอานาปานสติจัดว่าเป็นฐานที่ดีมากเพราะพัทนาได้ง่ายไปได้หลากหลายทำให้เจริญได้ทั้งรูปและอรูป และยังเจริญวิปัสนาคู่กรรมฐานได้ด้วย อันว่ากระจกที่เช็ดขัดดีแล้วย่อมสามารถมองเห็นฝุ่นควันที่เกาะได้อย่างง่าย

แต่ทรงคุณธรรมขั้นนี้คงต้องฝึกกันมาอย่างดีถึงจะไม่หลง และวางได้อย่างแท้จริง อนุโมทนา

 

คำถาม ดูจิตยังไง ถึงจะไม่ติดอาการของจิต ?

คำถามดีมาก เหมือนถามว่าละวางนามขันธ์ หรือละวางขันธ์ ได้อย่างไร
ตอบคงยาวเหมือนคุน ธรรมภูติตอบแน่ๆรอท่านอื่นมาตอบก่อนดีกว่า

 

รู้จักอารมณ์ รู้จักผู้ยึดอารมณ์ ผู้ปล่อยอารมณ์ วิตกวิจารอยู่กับลมหายใจ ยกสังขารขึ้นมาวิตกวิจาร ไม่รำคาญรู้จักกับมัน ปฏิบัติด้วยความปล่อยวาง



คนรู้จักแต่น้ำไหล กับ น้ำนิ่ง น้ำไหลนิ่งคนไม่รู้จัก "น้ำไหลนิ่ง"ปัญญาเกิดได้
หลวงพ่อชาสุภัทโท

 

ท่านครับ การทำสัมมาสมาธิ ก็คือการเจริญสติปัฏฐานอยู่แล้ว...สติย่อมเจริญ

;aa24

 

ท่านครับ อารมณ์เวทนาต่างๆมีไว้ให้ละ
ไม่ใช่ให้ทรงอารมณ์เหล่านั้น ยิ่งทรงอารมณ์เหล่านั้น ก็ยิ่งทุกช์
เวทนาไม่ใช่เรา เวทนาไม่เป็นเรา เวทนาไม่ใช่ตัวตนของเรา...

;aa24

 

ละเอียดอ่อนนะครับ เรื่องแบบนี้ เพราะจิตแต่ละคนไม่เหมือนกันอะครับ บอกได้แต่แนวทาง เป็นปัจจัตตัง ทำแล้วรู้เอง แต่ดีครับเป็นกัลยาณิมิตร ที่ดี

ถึงอยากให้คนไม่เคยทำ ได้ลองนั้งทำสมาธิ เล่นๆ นะครับจะเข้าใจได้ิยิ่งขึ้น

 

ดูจิตยังไง ถึงจะไม่ติดอาการของจิต ?

คิดว่า ก่อนอื่นควรทำความเข้าใจก่อนว่าที่เราดูๆอยู่นี้ที่คิดว่าเห็นจิตนี่เห็นจิตจริงหรือ

หรือว่า ที่คิดว่าเห็นจิตเป็นเพียงเห็นสัญญาเกิดขึ้นที่จิต แล้วจิตไปรู้จิตที่ดับไปแล้วนั้น
เป็นการเห็น สัญญาที่เป็นเวทนา(ความรู้สึก)บ้าง เห็นสัญญาที่เป็นสังขาร(ปรุงแต่ง)บ้าง

แล้วเวลาดูจิตอย่างน้อยก็ควรกำหนดรู้ ว่า นี่เวทนาเกิด ดับ นี่สัญญา เกิดดับ นี่สังขารเกิดดับ (แต่มันคงยากไปมั๊ง สู้ดูแล้วรู้เฉยๆไม่ได้ )

ถาม อาจารณ์สอนดูจิต ที่ควรศึกษา ควรฟังที่สุด มีท่านใดบ้าง

 

ตอบ

หลวงพ่อชา สุภัทโท องค์หนึ่งครับ เทิดทูนเหนือเศียรเกล้า

 

ไม่อยากถามเลย แต่ขอถาม เคยได้ยินบ้างหรือไม่ว่าอาจารณ์สอนดูจิตท่านนี้ เคยมีการห้ามลูกศิษ ไปศึกษา หรือ สนทนากับสำนักปฏิบัติอื่นๆบ้างหรือไม่
ถ้าห้าม ในกรณีใดบ้าง หรือ ไม่ห้ามเลย...

 

ตอบ

แบงค์พันแท้นำไปชำระหนี้ได้ตามกฏหมายครับ ใช้จับจ่ายใช้สอยได้ทุกที่ทุกเวลา

 

สัญญาขันมีอาการอย่างไร เกิดอย่างไรดับอย่างไร อดีต ปัจจุบัน อนาคตสัญญา ยึดสิ่งใดและสานสิ่งใด ส่งสิ่งใด * * ถามเล่นๆ

 

ท่านครับ พ่อแม่ครูบาอาจารย์ทั้งหลายในสายปฏิบัติสมาธิกรรมฐานภาวนา
ล้วนควรน่าศึกษาทั้งสิ้น เพราะท่านทั้งหลายเหล่านั้น ท่านสอนให้ดำเนินการดูจิตที่ถูกต้อง

โดยให้เริ่มต้นที่กายคตาสติ มีองค์ภาวนากำกับลมหายใจเข้าออก เพื่อผูกจิตให้รู้อยู่ที่กายสังขาร(ลมหายใจ)
เนื่องจากจิตไม่มีรูปร่างให้แลเห็นๆได้ ฉะนั้นการจะดูจิต โดยไม่มีฐานที่ตั้งแห่งการงานทางจิต
ย่อมทำให้ผู้ดูจิตใหม่ๆ มักติดอยู่ที่อาการของจิต เมื่อรู้รับอารมณ์ไปแล้ว โดยรู้สึกตัวเมื่อเหตุเกิดขึ้น

ต่างกับผู้ที่ได้เคยฝึกฝนอบรมทางจิตด้วยการปฏิบัติสมาธิกรรมฐานภาวนา
เมื่อจิตไหวตัว ก็ย่อมระลึกรู้ได้เร็วว่า จิตกำลังไหวตัวเพราะอารมณ์ที่กำลังกระทบอยู่
และเพียรประคองจิตให้ตั้งมั่นไม่หวั่นไปกับอารมณ์(ปล่อยวาง) เป็นการสร้างสัญญาในฝ่ายปล่อยวางอารมณ์....

;aa24

 

ถาม-ตอบปัญหา เรื่องดูจิต โดยธรรมภูต (ต่อ)

คำถาม เมื่อจิตยังไม่เคยสงบตั้งมั่น จะใช้เจริญสติได้มั้ย ?

คำตอบ โดย ธรรมภูต

การที่จะเจริญสติให้เป็นสัมมาสติได้นั้น
ควรที่จะต้องฝึกอบรมจิตให้สงบตั้งมั่นไม่หวั่นไหวในที่ ๔ สถาน
ต้องเริ่มที่กายในกายหรือกายคตาสติ เพื่อเข้าถึงเวทนา จิต ธรรม
ระลึกรู้อยู่ที่ฐานที่ตั้งของสติ ที่เรียกว่าสติปัฏฐาน(ฐานที่ตั้งของสติอย่างต่อเนื่อง)

เริ่มจากฝึกสร้างสติ โดยการภาวนาอานาปานสติกรรมฐาน
จนจิตคุ้นชินกับการระลึกรู้อยู่ที่ฐานกาย ที่จุดลมกระทบ
เมื่อฝึกฝนจนชำนาญแล้ว ย่อมนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน
ให้เกิดประโยชน์ได้โดยไม่ถูกอารมณ์ครอบงำได้ง่าย

ใหม่ๆที่ยังอยู่ในช่วงปฏิบัติภาวนาอานาปานสติกรรมฐานอยู่นั้น
ก็ยังสามารถนำมาใช้กับชีวิตประจำวันได้
ทำให้เราเห็นสภาวะจิตที่หวั่นไหวเมื่อกระทบอารมณ์ได้รวดเร็วขึ้น

ถึงแม้จะยกจิตกลับเข้าสู่ความสงบได้ไม่รวดเร็วเท่าที่ควรก็ตาม
แต่ก็ช่วยให้เรารู้ทันอารมณ์ได้เร็วขึ้นและนำจิตสู่ความสงบได้
โดยไม่ไหลไปสู่อารมณ์อื่นๆต่อไปง่ายๆ

ในชีวิตประจำวัน เราสามารถเจริญสติได้
โดยมาคอยระลึกรู้อยู่ที่จุดลมกระทบหายใจเข้าออกเสมอๆ
เมื่อว่างจากการงาน ด้วยความรู้สึกตัวทั่วพร้อม

เมื่อเราฝึกฝนอบรมบ่อยๆเนืองๆ ย่อมทำให้เรามีการสำรวมอินทรีย์ไปด้วย
ทำให้การปฏิบัติภาวนาอานาปานสติกรรมฐาน ได้ผลดีตามไปด้วย
และเข้าใจสภาวธรรมที่แท้จริงได้ดี ไม่หลงไปตามอาการของจิต
เมื่อกระทบอารมณ์แล้วจิตเกิดหวั่นไหวไปตามอารมณ์
เราก็สามารถยกจิตกลับมาสู่ความสงบได้รวดเร็วขึ้น


ธรรมภูต

;aa24

 

รู้จักผูกก็ย่อมรู้จักแก้ แต่เมื่อไม่รู้ว่าผูกไว้อย่างไรก็ย่อมแก้ไม่ได้ ผมอนุโมทนากับทุกความเห็นครับ ไม่ตอบครับแต่ชอบฟังคนอื่นตอบเพราะว่าถ้านั่งดูดีๆแล้วจับมาเรียงลำดับวิธีใหม่ก็จะได้ลำดับด้วยตัวเองเช่นกันครับ

 

ขออนุโมทนาทุกคำถามและทุกคำตอบ ครับ สำหรับผมการดูจิตอย่างไร ไม่ให้ติดอาการของจิต ก็เพียงแตู่ตามรู้สภาวะของจิต อยู่เนืองๆ ไม่เพ่ง กำหนด ไปเกาะหรือยึดกับอาการของจิตจึงเกิดสติและเห็นไตรลักษณ์ด้วยครับ
ถ้าตอบไม่ตรงอย่างไรก็ขอคำตอบจากท่านผู้รู้ท่านอื่นครับ อนุโมทนา

 

ท่านครับ ท่านกำลังพูดขัดกันเองอยู่นะ
คำว่า "ก็เพียงแตู่ตามรู้สภาวะของจิต" ที่พูดนี่เป็นการกำหนดรู้ของจิต(ระลึกรู้)
คำว่า "อยู่เนืองๆ" ก็เป็นการ "เพ่ง" คือรู้อยู่อย่างต่อเนื่องเนืองๆ(มีสติ)

ท่านอย่าเพิ่งกลัว การเพ่งและการกำหนดรู้เลย
เรายังเป็นผู้ใหม่ต่อการปฏิบัติสมาธิกรรมฐานภาวนาอยู่นั้น
ก็ยังต้องอาศัยข้อธรรมเหล่านี้ในการปฏิบัติ เพื่อความเป็นวสีของจิต....

;aa24

 

การยึดจิตว่าเที่ยงเป็นมิจฉาทิฐิ......

ทิฐิเพราะไม่รู้ เฉกเดียวกับลัทธิฤาษี

หากท่านจะสอนใคร ควรสอนเท่าที่ท่านทำได้

อย่างไปสอนเกินความรู้