ถามตอบ เกี่ยวกับการปฏิบัติ สมาธิ เขียนเองโดย telwada

ตอบ...
นั่งสมาธิ หรือปฏิบัติ สมาธิ คือ
การเอาใจจดจ่อในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือการเอาใจฝักใฝ่ในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือ การเอาใจเข้าไปผูกอยู่ในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง
เพื่อควบคุมความคิด อารมณ์ ความรู้สึก

คำว่า ควบคุมความคิด อารมณ์ ความรู้สึก ขณะ นั่งสมาธิ หรือปฏิบัติ สมาธิ คือการ ควบคุม มิให้คิด มิให้เกิดอารมณ์ และไม่เกิดความรู้สึก
คำว่า ไม่ให้เกิดความรู้สึก หมายความว่า ตามธรรมชาติของมนุษย์แล้ว เมื่อมีสิ่งใดไม่ว่าจะเป็นภายใน หรือจากภายนอก ย่อมทำให้เกิด อารมณ์ หรือ ความรู้สึก ดังนั้น เมื่อเกิดความรู้สึก หรืออารมณ์ ต้องควบคุมมิให้เกิดความคิด เพราะเมื่อ เกิดอารมณ์ หรือ ความรู้สึก ย่อมต้องเกิดความคิดตามมา อนึ่งคำว่าสัมผัสจากภายใน ก็คือความคิดที่ผุดขึ้น หรือเกิดคิดเนื่องจากเป็นธรรมชาติของมนุษย์ มักจะมีการวิตกวิจารณ์ ปีติ สุข คือทบทวนสิ่งที่ตัวเองได้ประสบ ได้สัมผัส หรือได้กระทำไม่ว่าจะในอดีต หรือปัจจุบัน
ถ้าจะอธิบายให้เกิดความเข้าใจง่ายขึ้น ดังที่ได้กล่าวไปข้างต้น ก็คือ
การนั่งสมาธิ หรือ การปฏิบัติ สมาธิ คือการควบคุมมิให้เกิด ความรู้สึก อารมณ์ และความคิด โดยการเอาใจจดจ่อในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือ โดยการเอาใจฝักใฝ่ในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือ โดยการเอาใจเข้าไปผูกอยู่ในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง อยู่ตลอดเวลา

เมื่อนั่งสมาธิ หรือปฏิบัติสมาธิ อยู่เป็นนิจ และดีแล้ว ย่อมเกิดผล
ผลแห่งการนั่งสมาธิ หรือปฏิบัติสมาธิ คือ ความมีสติ สัมปชัญญะ อยู่ตลอดเวลา ในขณะทำกิจการใดกิจการหนึ่ง ฯลฯ
อย่างนี้เป็นต้น
สรุป....
การนั่งสมาธิ หรือการปฏิบัติสมาธิ เป็น ผลแห่งการได้เรียนรู้ตามหลักธรรมทางพุทธศาสนา หรือเป็นผลแห่งความต้องการทีีเกิดจากสภาพสภาวะจิตใจที่ในทางพุทธศาสนาเรียกว่า "พรหมวิหารสี่" และโดยอนุโลมจัดอยู่ในสภาพสภาวะจิตใจที่เรียกว่า" อิทธิบาทสี่
การนั่งสมาธิ หรือการปฏิบัติ สมาธิ เมื่อเป็นผลแล้ว ก็ยังเป็นมรรค คือเป็นหนทาง ในอันที่จะทำให้เกิดผล คือ ความมีสติสัมปชัญญะ อันจักเป็นปัจจัยทำให้เกิดปัญญา เมื่อเราได้เรียนรู้ หรือต้องการทำความเข้าใจในหลักธรรมะหรือหลักวิชชาใดใด อันนับเข้าในวิปัสสนา
เหตุเพราะ สมองหรือระบบทางสรีระร่างกายได้รับการฝึกฝน จึงทำให้เกิดปัญญา ได้ด้วยง่าย และดีกว่าผู้ไม่มีสมาธิที่ดี หรือผู้ที่มีสมาธิสั้นและปานกลาง

 

ถ้านั่งสมาธิแล้วรู้สึกอึดอัด หายใจไม่ออก บางครั้งจะรู้สึกคันตรงโน้น ตรงนี้ ทำให้เสียสมาธิ เป็นเพราะอะไรคะ ทั้งๆที่ สุขภาพดีไม่ได้เป็นโรคอะไรเลย

 

เอ้า...ช่วยตอบ
เผื่อท่านเทวดายังไม่ว่างมา

เท่าที่เคยทราบมา ท่านที่ปฏิบัติพระกรรมฐานจะมีอาการอย่างนี้ทุกคน
เป็นไปไม่ได้เลยที่จะมีข้อยกเว้น

ครูบาอาจารย์ท่านก็ตอบปัญหาข้อนี้ไว้หลายแง่มุม
บางท่านก็ว่า อย่าไปสนใจมัน บางท่านก็ว่าเป็นอาการของปิติ

หากคำตอบของครูบาอาจารย์ต่างๆ
ยังเติมเต็มความสงสัยของท่านไม่ได้

ผมขออนุญาติเสนอความเห็นแบบสุ่มๆ ดูบ้างเผื่อจะช่วยได้

คือ พอเราปฏิบัติกรรมฐานไปถึงอารมณ์หนึ่ง
ร่างกายจะผ่อนคลายครับ อาจจะมีต้อมไร้ท่ออะไรซักอย่าง
หลั่งฮอร์โมน ที่ไปกระตุ้นการทำงาน ของภูมิต้านทานของร่างกาย
ทำให้เกิดอาการคล้ายคันแบบภูมิแพ้ ยุบๆยิบๆ

มันอาจจะไม่ใช่ฮอร์โมน หรือภูมิต้านทาน อะไรเลยก็ได้
ผมแค่ตั่งสมมุติฐานเล่นๆ เผื่อจะช่วยความสงสัย

ด้วยเหตุที่ ใครๆก็เจอ ใครๆก็สงสัย ยิ่งไปวุ่นวาย ยิ่งสงสัยเข้าไปใหญ่
จะเห็นว่าบางท่าน ก็ไม่ได้หาข้อสรุป ว่าที่แท้จริงให้มันว่ามันคืออะไร
เพราะปฏิบัติพระกรรมฐานแต่ละครั้ง อาการก็ไม่เหมือนกัน
แถมยังเป็นบ้างไม่เป็นบ้าง แบบกระปริดกระปรอย

เป็นอันว่าถ้าเบื่อที่จะสงสัยแล้ว
ก็ "ช่างมันเถอะ"
มันเป็นเบื่อแล้วมันก็หายไปเอง

ถ้ามันยังเป็นอยุ่ยังคันยุบยิบๆอยู่
แล้วปฏิบัติกรรมฐานในที่ ส่วนตัว ก็เกาเอาเลยครับ ไม่มีใครว่าหรอก

คราวนี้การปฏิบัติในบางสำนัก หากปฏิบัติร่วมกันแล้ว
อาจมีกฏเกณฑ์ ว่าห้ามยุกยิก ห้ามแกะโน้นเกานี่ ห้ามคุยกัน
ก็เอาตามกฏเกณฑ์ของสำนักนั้นๆ เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อย

เช่นมีคนตั้งคำถามว่า เราต้องทนมันให้ได้หรือเปล่า
ก็ถ้าอยู่ในที่ส่วนตัว ก็แล้วแต่ท่านครับ

เราปฏิบัติกรรมฐาน ก็เพื่อให้ตัดสินใจกิจกรรมต่างๆ
ในชีวิตประจำวันได้อย่างถูกต้อง รวดเร็ว แม่นยำ น่ารัก ฯลฯ

อย่าให้ปัญหา คันไม่คัน เกาไม่เกา มาเป็นปัญหาเลยนะครับ

 

ส่วนปัญหาการอิดอัด คัดจมูก หายใจติดขัด แน่นหน้าอก
ถ้าไม่รุนแรงถึงขั้นต้องส่งโรงพยาบาล
ก็คิดเสียว่าเป็นอาการของภูมิแพ้

หรือจะเห็นว่าเป็นเจ้ากรรนายเวรมาทวง
หรือเป็นลมปราณอะไรก็เถอะ

ถ้าไม่ถึงขนาดต้องเรียกรถพยาบาลหรือปั้มหัวใจ
ก็แล้วๆกันไปเถอะ

 

ถูกแล้วครับ..
กำหนดรู้อย่างนั้นแหละ ไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้นในสมาธิก็ตาม คือมีสติรู้ รู้ เข้าไว้ครับ
ไม่ต้องไปสนใจอะไรๆทั้งสิ้นแค่มีสติเป็นตัวรู้เพียงอย่างครับ

อนุโมทนาครับ

 

การรู้สึกว่าร่างกายเอนเอียง เป็นอาการของปีติ ครับ วิธีแก้คือวางเฉย ครับ อย่าไปจับอาการ ปล่อยมันไป จากนั้นจิตจะเริ่มมีสุข ครับ

แต่หากรู้สึกอึดอัดหรือมึนศีรษะ แสดงว่า เพ่งจิตมากเกินไป ครับ วิธีแก้คืออย่าจดจ่อเกินไป ครับ คิดซะว่า เราทำสมาธิเพื่อให้จิตสงบ อย่าไปมุ่งหมายว่าจะได้ฌาน หรือทำสมาธิถึงไหน สิ่งนี้จะแตกต่างจากสมาธิในการทำงานทางโลก นะครับ ^_^

 

ตอบ..
แล้วคุณทำไมไม่หาสาเหตุเอาเองละขอรับ ตัวคุณเกิดอาการคัน เกิดอาการหายใจไม่ออก ก็หาสาเหตุเอาเองซิขอรับ ข้าพเจ้าไม่ได้นั่งอยู่ในที่ที่คุณปฏิบัติสมาธิ ตอบไม่ได้ขอรับ

 

สรุปว่าเลิกสงสัย เอาแค่รู้ไม่ต้องหาเหตุผล ก็ดีนะแต่ทำยากจัง ปัญญายังไม่เกิดค่ะ คงต้องฝึกอีกนาน อนุโมทนา สาธุ กับทุกคำตอบค่ะ

 

ความจริงแล้ว จะตอบให้คุณได้เกิดปัญญาก็ได้ขอรับ เอาเป็นว่า ข้าพเจ้าจะให้คำแนะนำ ก็แล้วกันว่า
ถ้าคุณนั่งแล้วเกิดอาการคัน และมีอาการคล้ายหายใจไม่ออก ก็ให้รักษาความสะอาด ไม่ว่าจะเป็นเครื่องนุ่งห่ม อุปกรณ์ที่ใช้ในการนั่งสมาธิ สภาพห้องหับ ต้องทำความสะอาดและมีอากาศถ่ายเทได้ดีพอสมควร
แต่ถ้าหากเกิดจากร่างกายคุณ แม้คุณไม่ได้เจ็บป่วย ก็อาจเกิดอาการหายใจไม่ค่อยออกได้ เพราะคุณหายใจไม่เต็มปอด ร่างกายจึงมีการผิดปกติในการแลกเปลี่ยนก๊าซ วิธีแก้ ง่ายๆ สูดหายใจเข้าลึกๆ ช้าๆ อย่าเร็วเพราะปอดอาจมีการเจ็บป่วยได้ หายใจอยู่อย่างนั้น จนกว่าจะออกจากการปฏิบัติสมาธิ ขอรับ